Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak powstają wiązania typu sigma

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy/rozszerzony

Podstawa programowa

Zakres podstawowy

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

3) określa typ wiązania (σsigma i πpi) w cząsteczkach związków nieorganicznych i organicznych.

Zakres rozszerzony

III. Wiązania chemiczne. Oddziaływania międzycząsteczkowe. Uczeń:

5) określa typ wiązania (σsigma i πpi) w cząsteczkach związków nieorganicznych i organicznych; opisuje powstawanie orbitali molekularnych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• definiuje pojęcia: orbital atomowy, orbital cząsteczkowy;

• analizuje proces tworzenia się wiązań sigma;

• formułuje wnioski dotyczące typu wiązania chemicznego, w zależności od sposobu nakładania się orbitali atomowych.

Strategie:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• praca z tekstem/materiałem źródłowym;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika okienko informacyjne;

• technika zdań podsumowujących.

Forma pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w parach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do Internetu;

• rzutnik multimedialny;

• słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica;

• pisak/kreda;

• podręcznik.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Utrwalenie wiadomości z poprzednich lekcji oraz zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje przykładowe pytania: co to jest orbital? Wymień, jakie znane są Ci rodzaje orbitali? Co to jest konfiguracja elektronowa? Co występuje między dwoma atomami w cząsteczce? Jakie są rodzaje wiązań chemicznych? Czy wiesz, dlaczego pojedyncze wiązania nazywa się często wiązaniem typu σsigma (sigma)? W jaki sposób powstaje wiązanie typu σsigma?

2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami określa cele, które uczniowie zapisują w portfolio.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia - wiązanie sigma.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie analizują tekst w dostępnych źródłach informacji, w tym e‑materiał „Jak powstają wiązania typu sigma”.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej modele orbitali atomowych typu sigma. Chętni lub wskazani uczniowie omawiają mechanizm powstawania tych wiązań. Nauczyciel wspiera uczniów i ewentualnie uzupełnia luki i wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

3. Nauczyciel odwołuje uczniów do animacji w medium bazowym - powstawanie wiązania sigma pochodzenia s‑s i s‑p. Uczniowie w parach analizują sposób nakładania się orbitali, po czym sprawdzają zdobytą wiedzę, wykonując ćwiczenia załączone do medium.

4. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostanie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

5. Nauczyciel prosi uczniów o pracę w parach i rozpoczęcie wykonywania ćwiczeń zawartych w e‑materiale – zestaw ćwiczeń.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Pyta:

• Jak powstaje orbital molekularny typu s‑s oraz s‑p?

• W jaki sposób może powstać wiązanie typu sigma?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/łem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

• Uczniowie dokańczają indywidualnie ćwiczenia zawarte w e‑materiale.

• Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie wiadomości na temat postawania wiązania typu pi.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja „Jak powstają wiązania typu sigma?” może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć oraz podczas odrabiania pracy domowej.

Materiały pomocnicze:

Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak powstaje orbital molekularny typu s‑s oraz s‑p?

• W jaki sposób może powstać wiązanie typu sigma?