Scenariusz zajęć

Autor: Robert Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Co to jest zasada bilansu elektronowo‑jonowego i jak się ją stosuje do uzgadniania równań utleniania i redukcji?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VIII. Reakcje utleniania i redukcji. Uczeń:

4) stosuje zasady bilansu elektronowego – dobiera współczynniki stechiometryczne w schematach reakcji utleniania‑redukcji (w formie cząsteczkowej).

Zakres rozszerzony

VIII. Reakcje utleniania i redukcji. Uczeń:

5) stosuje zasady bilansu elektronowo‑jonowego – dobiera współczynniki stechiometryczne w schematach reakcji utleniania‑redukcji (w formie cząsteczkowej i jonowej).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia zasady bilansu elektronowo‑jonowego;

• wyjaśnia, czym jest bilans elektronowo‑jonowy;

• stosuje bilans elektronowo‑jonowy do uzgadniania współczynników stechiometrycznych reakcji chemicznej;

• wyjaśnia różnicę między bilansem elektronowym a elektronowo‑jonowym.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródlowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film samouczek;

• technika bateria.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: Jakie są metody bilansowania równań reakcji redoks?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film samouczek „Bilans elektronowo‑jonowy”. Zadaniem uczniów jest wypisanie kolejno następujących po sobie etapów bilansowania elektronowo‑jonowego. Po zakończeniu projekcji uczniowie na forum podają kolejne etapy bilansowania. Nauczyciel i pozostali uczniowie weryfikują poprawność wypowiedzi uczniów.

2. Ćwiczenia w pisaniu na tablicy przykładów bilansowania elektronowo‑jonowego. Uczniowie nawzajem weryfikują poprawność zapisów.

3. Nauczyciel zapowiada uczniom, że będą rozwiązywać ćwiczenia nr 3‑8 zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania w parach. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a pozostali uczniowie wspólnie ustosunkowują się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Sprawdź się”. Każdy z uczniów wykonuje ćwiczenia samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają rozwiązania. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na planszy z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% zaznaczają samoprzylepnymi karteczkami w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy?

Praca domowa:

1. Zapisz równania reakcji miedzi z stężonym kwasem azotowym(V) oraz z rozcieńczonym kwasem azotowym(V). Dobierz współczynniki stechiometryczne metodą bilansu elektronowo‑jonowego.

2. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany podczas lekcji do zobrazowania uczniom zasad bilansu elektronowo‑jonowego. Nauczyciel medium może wykorzystać w ramach metody lekcji odwróconej. Uczniowie mogą film wykorzystać przygotowując się do lekcji czy pracy kontrolnej, a uczniowie nieobecni na lekcji do samokształcenia celem uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje planszę z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% do oceny stopnia opanowania zagadnień oraz samoprzylepne karteczki dla uczniów.

2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Na czym polega bilans elektronowo‑jonowy?

• Na czym polegają reakcje redoks?