Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Wojna trzydziestoletnia. Działania wojenne w latach 1624–1635

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje przyczyny i przebieg wojny trzydziestoletniej;

• wyjaśnia, dlaczego w konflikt włączyły się m.in. Dania i Szwecja, a później również Francja;

• ocenia skutki pokoju westfalskiego dla Niemiec.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wojna trzydziestoletnia. Działania wojenne w latach 1624–1635”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Animacja + Mapa interaktywna” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie prezentacji w oparciu o informacje zawarte w sekcji „Przeczytaj”, aby w fazie wstępnej przedstawili ją na forum klasy. Może rozdzielić zagadnienia między grupy uczniów tak, aby poszczególni uczniowie opracowali jedno z następujących zagadnień: 1) niemiecki okres wojny, 2) duński okres wojny, 3) szwedzki okres wojny, 4) francuski okres wojny.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć oraz celów zawartych we Wprowadzeniu.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel przy użyciu raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie intuicyjnie tworzą mapę skojarzeń dotyczącą tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy tak, aby omówione zostały najważniejsze etapy wojny trzydziestoletniej. Po prezentacjach uczniowie krótko dyskutują o pracach, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Animacja + Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 3: „Oceń, czy sukces Szwedów można nazwać pyrrusowym zwycięstwem. Uzasadnij odpowiedź”. Poleca uczniom, aby podzielili się na czteroosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi po zapoznaniu się z animacją. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

3. Uczniowie zapoznają się z mapą i wykonują polecenie 5: „Wyjaśnij, z czego wynikało wystąpienie Kolonii, Moguncji i Trewiru po stronie katolickiej. Przypomnij, jaki był charakter władzy w tych miastach”. Tym razem uczestnicy zajęć pracują w parach. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje ich rozwiązania. W taki sam sposób uczniowie wykonują polecenie 6.

Faza podsumowująca:

1. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów. Ocenia zaprezentowane prace uczniowskie.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1 i 2 oraz polecenia do filmu z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wiek XVI–XVIII w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. S.B. Lenard, M. Sobańska‑Bondaruk, Warszawa 1999.

P.H. Wilson, Wojna trzydziestoletnia 1618–1648. Tragedia Europy, tłum. M. Kapałczyński, Oświęcim 2017.

G. Parker, Globalny kryzys. Wojna, zmiany klimatyczne i katastrofa w XVII wieku, tłum. P. Szadkowski, Oświęcim 2019.

Wskazówki metodyczne:

Informacje zawarte w animacji i mapie interaktywnej mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do indywidualnej pracy uczniów.