Dla nauczyciela
Scenariusz zajęć
Autor: Marcin Sz. Małecki, Krzysztof Błaszczak
Przedmiot: chemia
Temat: Jakie znamy inne związki należą do węglowodorów aromatycznych?
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Zakres rozszerzony
XIII. Węglowodory. Uczeń:
11) opisuje właściwości chemiczne węglowodorów aromatycznych na przykładzie reakcji: spalania, z ClIndeks dolny 22 lub BrIndeks dolny 22 wobec katalizatora albo w obecności światła, nitrowania, katalitycznego uwodornienia; pisze odpowiednie równania reakcji dla benzenu i metylobenzenu (toluenu) oraz ich pochodnych, uwzględniając wpływ kierujący podstawników (np. atom chlorowca, grupa alkilowa, grupa nitrowa, grupa hydroksylowa, grupa karboksylowa).
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
definiuje pojęcia węglowodory i węglowodory aromatyczne;
definiuje regułę, która pozwoli na określenie aromatyczności związków organicznych;
korzystając z reguły Hueckla, określa, czy związek jest aromatyczny.
Strategie nauczania:
asocjacyjna.
Metody i techniki nauczania:
dyskusja dydaktyczna;
film samouczek;
analiza materiału źródłowego;
ćwiczenia uczniowskie;
technika termometr.
Formy pracy:
praca zbiorowa;
praca w grupach;
praca w parach;
praca indywidualna.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
rzutnik multimedialny;
tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak.
Przebieg zajęć
Faza wstępna:
Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę e‑materiału. Następnie zadaje uczniom przykładowe pytania: Jakie jest źródło koloru tego grzyba? Czy znacie jakieś węglowodory aromatyczne? Czym są areny?
Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.
Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytania nawiązujące do benzenu: Co już wiemy o benzenie? Czym charakteryzuje się budowa jego cząsteczki? Nauczyciel zapisuje propozycje uczniów na tablicy.
Faza realizacyjna:
Uczniowie sami proponują podział węglowodorów, na podstawie już zdobytej wiedzy. Nauczyciel zadaje pytanie „Gdzie są ujęte węglowodory aromatyczne?” i jako podsumowanie tego, co mówią uczniowie, wyświetla na tablicy multimedialnej graf z podziałem węglowodorów (celem porównania).
Nauczyciel omawia z uczniami reguły określania aromatyczności na przykładzie zawartym w sekcji „Przeczytaj”. Może do tego wykorzystać modele lub zdjęcia molekuł. Powrót do fazy wstępnej i skorygowanie wypowiedzi uczniów.
Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej ćwiczenie nr 1 zawarte w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie wykonują je samodzielnie. Chętny uczeń podaje odpowiedzi. Pozostali wraz z nauczycielem weryfikują poprawność merytoryczną odpowiedzi.
Nauczyciel poleca uczniom pracę w parach z filmem. Uczniowie oglądają film samouczek oraz wykonują załączone do medium zadania. W razie wątpliwości nauczyciel wyjaśnia problematyczne kwestie.
Uczniowie poszukują odpowiedzi w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj” na temat zastosowania węglowodorów aromatycznych. Nauczyciel omawia z uczniami zastosowania węglowodorów aromatycznych.
Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel, w razie potrzeby, koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji, mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie nauczyciel stosuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów. Uczniowie na skali temperatury zaznaczają małymi samoprzylepnymi kolorowymi karteczkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia wynikające z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. Jeżeli ze skali będzie wynikał niski poziom temperatury, uczniowie zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Film samouczek może być wykorzystany w trakcie lekcji oraz jako pomoc przy odrabianiu zadania domowego. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać medium do samokształcenia, celem uzupełnienia luk kompetencyjnych. Nauczyciel medium może wykorzystać w ramach metody lekcji odwróconej.
Materiały pomocnicze:
Nauczyciel przygotowuje narzędzie do oceny stopnia opanowania wiadomości i umiejętności z zastosowaniem termometru przez uczniów oraz małe samoprzylepne kolorowe karteczki.