Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Naucz się, jak odróżnić prawdę od obłudy, nie obdarzaj zbyt rychło ufnością nikogo, i staraj się rozsądku kroczyć zawsze drogą! – uniwersalna wymowa Świętoszka Moliera

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
7) odróżnia dyskusję od sporu i kłótni;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
6. wybiera z tekstu odpowiednie cytaty i stosuje je w wypowiedzi;
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • pozna okoliczności powstania Świętoszka Moliera;

  • scharakteryzuje poszczególnych bohaterów Świętoszka, zwracając uwagę na to, które ich cechy zostały przez autora poddane krytyce;

  • przeanalizuje fragmenty utworu Moliera, zwracając uwagę na motywacje działań poszczególnych postaci oraz konsekwencje podejmowanych przez nie decyzji;

  • dowie się, na czym polega uniwersalność historii zaprezentowanej przez Moliera w komedii.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie przed zajęciami zapoznają się ze Świętoszkiem Moliera. Przynoszą również lekturę na lekcję.

  2. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie informacji na temat komedii molierowskiej.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Lekcja rozpoczyna się od ustalenia cech komedii molierowskiej. Nauczyciel poleca, by jedna osoba notowała na tablicy, w formie mapy skojarzeń, wymieniane przez uczniów cechy. Nauczyciel dba o to, by ustalenia były pełne, ewentualnie uzupełnia informacje.
    Uczniowie wskazują, z jakimi wzorcami tragedii antycznej Molier zerwał, a jakie zrealizował w Świętoszku.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje zdobyte w ten sposób informacje.

  2. Nauczyciel na dużym ekranie prezentuje prezentację multimedialną. Uczniowie w parach wymieniają cechy, jakie u swoich bohaterów piętnuje autor komedii. Następnie wyjaśniają, czy Świętoszek jest satyrą społeczną.

  3. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 1, 2, 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”. Po upływie wyznaczonego czasu nauczyciel prosi wybranych uczniów o przedstawienie odpowiedzi i weryfikuje ich poprawność. Pozostałe ćwiczenia uczniowie wykonują indywidualnie.

Faza podsumowująca:

  1. Ćwiczenie 7 uczniowie wykonują w formie dyskusji moderowanej. Ich zadaniem jest udowodnienie, że w Świętoszku Moliera występuje uniwersalna problematyka winy i kary.

  2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.

Praca domowa:

  1. Świętoszek to komedia, więc kończy się szczęśliwie. Zastanów się, czy Molier nie zrobiłby większego wrażenia na widzach i czytelnikach, gdyby Orgonowi nie udało się uchronić swojego majątku i musiałby zapłacić za swą naiwność. Zredaguj na ten temat wypowiedź argumentacyjną na co najmniej 400 słów.

Materiały pomocnicze:

  • Rachmiel Brandwajn, Twarz i maska. Rzecz o ,,Świętoszku” Moliera, Warszawa 1965.

  • Stanisław Furmanik, O sztuce teatru, w: Problemy teorii dramatu i teatru, pod red. Janusza Deglera, Wrocław 1988.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do podsumowania lekcji.

Sprawdź się