Sprawdź się
Sformułuj zdanie, w którym syntetycznie określisz główny problem podjęty przez Moliera w Świętoszku.
Zastanów się, czy Orgon może budzić równocześnie uczucia odrazy i litości. Zajmij stanowisko wobec tej kwestii, uzasadniając swoje zdanie.
Zapoznaj się z fragmentem wypowiedzi Doryny. Wyjaśnij, do kogo odnoszą się słowa bohaterki oraz jaki typ postawy życiowej piętnują.
ŚwiętoszekLecz wszak to wiek w tej damie zbudził tchnienie boże,
I żyje cnotą, odkąd już grzeszyć nie może.
Dopóki mogła w sercach rozniecać płomienie,
Korzystała ze swych wdzięków dość nieustraszenie;
Dziś, widząc, że jej pokus daremna jest praca,
Gardzi światem, co sam się już od niej odwraca,
I płaszczem cnoty, wszelkim uciechom okrutnej,
Osłania zwiędłych wdzięków upadek zbyt smutny.
To u naszych zalotniś jest koniec nierzadki:
W miarę, jak wielbiciele pakują manatki,
Aby nie nazwać rzeczy swym właściwym mianem,
Chronią się za surowych zasad parawanem;
Stąd też sąd każdej takiej zawziętej dewotki
Skwapliwie chwyta wszystkie najniecniejsze plotki
I wokoło siebie z grzechów świat skwapliwie czyści
Nie z miłości bliźniego, lecz w prostej zawiści,
Co nie zniesie, by innych nęciła zabawa,
Do której same z wiekiem straciły już prawa.Źródło: Molier, Świętoszek, tłum. T. Boy-Żeleński, Wrocław 1958, s. 42.
Zapoznaj się z fragmentem Świętoszka Moliera. Opowiedz tę scenę z perspektywy Tartuffe’a, wprowadzając elementy opisu przeżyć wewnętrznych bohatera.
ŚwiętoszekORGON [wstrzymując Tartuffe’a]
Powoli! Coś tak nagły w swej chętce miłosnej?
Spiesząc zbytnio, w osobie możesz łatwo zbłądzić.
A ty, mój sługo boży, chciałeś mnie urządzić!
Tak mało na pokusy jesteś uzbrojony,
Iż żenisz się z mą córką, a pożądasz żony!
Długom wątpił o prawdzie ohydy takowej,
Czekałem, rychło zmieni się ton tej rozmowy,
Lecz chęć twa nazbyt jawne świadectwo mi daje;
Nie żądam już dowodów, na tym poprzestaję. [...]TARTUFFE [do Orgona]
Jak to? Ty wierzysz, bracie…ORGON
Dalej, bez hałasu,
Zbierz manatki i z domu mi znikaj zawczasu!TARTUFFE
Mój zamiar…ORGON
To jest wszystko daremne gadanie,
Masz mi, i to najspieszniej, opuścić mieszkanie!TARTUFFE
Ty je opuścisz raczej, ty, co z niesłychanem
Zuchwalstwem gadasz do mnie, jakbyś tu był panem.
Dom jest moją własnością i szukasz daremnie
Tych nikczemnych wybiegów, aby zadrwić ze mnie.
Oszczerstwa broń nie przyda ci się ze mną w walce,
Bo mam sposoby, aby poskromić zuchwalce,
Pomścić zniewagę niebios i dowieść, czy komu
Wolno jest mnie obrażać w moim własnym domu.Źródło: Molier, Świętoszek, tłum. T. Boy-Żeleński, Wrocław 1958, s. 136–138.
Udowodnij, że w Świętoszku Moliera występuje uniwersalna problematyka winy i kary. Odnieś się do konkretnych postaci oraz wydarzeń. Sformułuj dwa argumenty.
Zapoznaj się z fragmentem Sceny 5 z pierwszego aktu Świętoszka. Określ środki wyrazu zastosowane przez autora w wypowiedziach Doryny dotyczących Tartuffe’a. Odpowiedz, jaki efekt uzyskuje dzięki temu?
ŚwiętoszekScena V
ORGON, KLEANT, DORYNA
ORGON
A, dzień dobry, szwagrze.
Cieszę się, że cię widzę.KLEANT
Ja się cieszę także.
Właśnie miałem wychodzić, lecz teraz zostanę.
Cóż tam na wsi, czas piękny, zboże już zasiane?ORGON
do Kleanta
Doryna. Pozwól, szwagrze, na chwileczkę małą,
Muszę się jej wypytać, co się w domu działo.do Doryny
No! niechajże mi panna nowiny opowie;
Przez te dwa dni co słychać, czy wszyscy tu zdrowi?DORYNA
Pani dostała jakiejś gorączki nerwowej,
Miała dreszcze, bezsenność i straszny ból głowy.ORGON
A Tartuffe?DORYNA
W jego zdrowiu nie ma żadnej zmiany;
Zawsze jest tłusty, gruby, świeżutki, rumiany.ORGON
Biedny człowiek!DORYNA
Osłabła z tego i pobladła.
Wieczorem przy kolacji nic a nic nie jadła,
Ten ból głowy tak wielki snać wpływ na nią czyni.ORGON
A Tartuffe?DORYNA
Do wieczerzy sam jeden siadł przy niej
I z całą pobożnością w sposób dosyć łatwy,
Zjadł potrawkę cielęcą i dwie kuropatwy.ORGON
Biedny człowiek!DORYNA
W gorączce tak noc przeszła cała,
Że ani jednej chwili do rana nie spała;
Miała poty gwałtowne i w strasznej obawie
Czuwaliśmy nad panią, aż do rana prawie.ORGON
A Tartuffe?DORYNA
Po jedzenia nazbyt ciężkim znoju,
Przeszedł wprost od kolacji do swego pokoju,
A czując, iż sen wkrótce już morzyć go zacznie,
W wygrzanym łóżku przespał aż do rana smacznie.ORGON
Biedny człowiek!DORYNA
Gdy tak noc przeszła prawie cała,
Na nasze prośby rano krwi upuścić dała;
Skutek nastąpił prędko, ulżyło zupełnie.ORGON
A Tartuffe?DORYNA
Wyspawszy się w puchu i bawełnie,
Ażeby skrócić smutek, który serce rani,
I pokryć krew, co rankiem utraciła pani,
Cztery kieliszki wina wypił na śniadanie.ORGON
Biedny człowiek!DORYNA
Teraz już wszystko w dobrym stanieŹródło: Moliere, Świętoszek, tłum. K. Zalewski, Warszawa 2012, s. 26–28.
Sformułuj dwa zalecenia dotyczące stosunków międzyludzkich, których udziela Molier czytelnikom Świętoszka.
Świętoszek to komedia, więc kończy się szczęśliwie. Zastanów się, czy Molier nie zrobiłby większego wrażenia na widzach i czytelnikach, gdyby Orgonowi nie udało się uchronić swojego majątku i musiałby zapłacić za swą naiwność. Zredaguj na ten temat wypowiedź argumentacyjną na co najmniej 400 słów.