Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Koniec Wielkiej Wojny

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, dlaczego w listopadzie 1918 r. strzelano w Berlinie do pałacu cesarskiego;

• rozstrzyga, ile prawdy było w tzw. legendzie o ciosie w plecy.

• wyjaśnia, dlaczego w Niemczech dzienna racja żywnościowa wynosiła 1000 kalorii.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć, przejście do wspólnego ustalenia kryteriów sukcesu w postaci pytań, na które uczniowie będą chcieli uzyskać odpowiedź w czasie lekcji.

2. Nauczyciel inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel poleca uczniom, aby odliczyli do ośmiu i uwtorzyli zespoły zgodnie z ustalonymi numerami. Każda z grup opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• Grupa 1 i 5 – Ryzyko, które się nie opłaciło

• Grupa 2 i 6 – Tysiąc kalorii

• Grupa 3 i 7 – Nie taki wróg straszny jak go malują

• Grupa 4 i 8 – Ostatnia ofensywa i rozejm

Po zakończeniu pracy przedstawiciele zespołów prezentują przydzielone zagadnienie. Pozostali uczniowie sporządzają notatki, mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Schemat”). Nauczyciel czyta polecenie nr 1: „Zapoznaj się ze schematem. Przeanalizuj sytuację wewnętrzną Niemiec pod koniec wojny i opisz charakter zachodzących w tym państwie zmian politycznych. Czym one były spowodowane?” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Po ustalonym czasie wybana dwójka uczniowska prezentuje propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie odnoszą się do niej, mogą ją uzupełniać o ważne ich zdaniem informacje.

3. Nauczyciel, nawiązując do polecenia nr 2, zadaje uczniom pytanie o wydarzenia w Niemczech związane z końcowym okresem wojny, które ich zdaniem miały najbardziej doniosłe skutki dla dalszych losów państwa i Europy. Uczniowie zgłaszają swoje propozycje wraz z uzasadnieniem. Nauczyciel może zorganizować wśród uczniów głosowanie na przedstawione propozycje.

4. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia nr od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Na koniec następuje wspólne ich omówienie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Jako podsumowanie lekcji „Koniec Wielkiej Wojny” nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio: Przypomniałam/Przypomniałem sobie, że... Co było dla mnie łatwe... Czego się nauczyłam/nauczyłem... Co sprawiało mi trudność...

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i ocenia pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• J. Tyszkiewicz, E. Kizik, Historia powszechna. Wiek XX, PWN, Warszawa 2010

• Teksty źródłowe do nauki historii w szkole. Pierwsza wojna światowa 1914‑1918, oprac. A. Deruga i J. Derużyna, Warszawa 1960, nr 47

• Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

• Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Schemat”, aby przygotować się do późniejszej pracy.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 1: Wilhelm i Mikołaj II w 1905 r.; CC BY‑SA 3.0, Bundesarchiv, Bild, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 2: Niemieccy żołnierze jadący na front, napis na wagonie głosi: Z Monachium przez Metz na Paryż; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 3: Żołnierze pierwszego dnia nad Sommą, 1916 r.; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 4: Marszałek Ferdinand Foch przyjmuje delegację niemiecką; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4: Mapa Europy podczas I wojny światowej - fronty i koalicje; CC BY‑SA 3.0, Contentplus.sp. z o.o., Stentor.

• Ćwiczenie 7: Karykatura niemiecka