Imię i nazwisko autora:

Krystyna Wosińska

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Co wiemy o ucieczce galaktyk?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów w otaczającej rzeczywistości.
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
4) przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem;
15) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.
III. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
5) opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk).

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
4) przeprowadza obliczenia liczbowe posługując się kalkulatorem;
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.
IV. Grawitacja i elementy astronomii. Uczeń:
10) opisuje Wielki Wybuch jako początek znanego nam Wszechświata; zna przybliżony wiek Wszechświata, opisuje rozszerzanie się Wszechświata (ucieczkę galaktyk); stosuje do obliczeń prawo Hubble’a.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• tłumaczy, czym są galaktyki i na czym polega ucieczka galaktyk,

• wyznacza prędkość ucieczki galaktyki,

• podaje prawo Hubble’a,

• analizuje związek miedzy powiększaniem się długości fali promieniowania elektromagnetycznego a rozszerzaniem się przestrzeni Wszechświata.

Strategie nauczania:

strategia eksperymentalno‑obserwacyjna (dostrzeganie i definiowanie problemów)

Metody nauczania:

wykład informacyjny, pokaz multimedialny, analiza pomysłów

Formy zajęć:

praca w grupach, praca indywidualna

Środki dydaktyczne:

komputer z rzutnikiem lub tablety do dyspozycji każdego ucznia, balonik dla każdego 4‑osobowego zespołu

Materiały pomocnicze:

e‑materiał: „Jak powstał Wszechświat?”, „Co nazywamy Wielkim Wybuchem?”

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Wprowadzenie zgodnie z treścią w części pierwszej „Czy to nie ciekawe?”.
Uczniowie wyjaśniają, czym jest galaktyka. Nauczyciel uzupełnia wiadomości.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel mówi o ucieczce galaktyk i wprowadza prawo Hubble’a. Wyjaśnia, jak wyznacza się prędkość ucieczki galaktyki, korzystając z prawa Dopplera. Uczniowie zgłaszają pomysły, jak zinterpretować ucieczkę galaktyk. Nauczyciel wyjaśnia zasadę kopernikańską, mówiącą, że nie ma wyróżnionych punktów we Wszechświecie, a ucieczkę galaktyk tłumaczymy rozszerzaniem się przestrzeni. Uczniowie w grupach przeprowadzają eksperyment z balonikiem. Na baloniku zaznaczają flamastrem rozrzucone nieregularnie kropki i nadmuchują balonik, obserwując ruch kropek. Następnie rozwiązują zad. 7 z zestawu ćwiczeń, które pomaga zrozumieć, że prawo Hubble’a jest skutkiem rozszerzania się przestrzeni. Nauczyciel wyjaśnia, że bezpośrednim skutkiem rozszerzania się przestrzeni Wszechświata jest zwiększanie się długości fali promieniowania.

Faza podsumowująca:

Uczniowie oglądają animację i odpowiadają na pytania aktywizujące.

Praca domowa:

3 zadania do wyboru z zestawu ćwiczeń.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Multimedium bazowe może też być wykorzystane przez uczniów po lekcji do powtórzenia i utrwalenia materiału. Zadania z zestawu ćwiczeń można potraktować jako zadania domowe lub niektóre z nich rozwiązać na lekcji.