Autor: Alicja Kasińska

Przedmiot: biologia

Temat: Niedobory dietetyczne

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• określa czynniki powodujące niedobory dietetyczne;

• przedstawia znaczenie niedoboru składników pokarmowych dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu;

• rozpoznaje objawy różnych chorób wynikających z niedożywienia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• nauczanie hybrydowe;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• lekcja odwrócona;

• praca z audiobookiem;

• mapa myśli;

• rozmowa kierowana.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• arkusze papieru (flipchart);

• kolorowe pisaki.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel inspiruje uczniów, stawiając pytanie: „Czy wiecie, co to znaczy umierać z głodu?” – wzbudza zainteresowanie zagadnieniem niedożywienia i głodu, pokazując film nt. dzieci głodujących w Afryce (np. ze strony UNICEF).

2. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o odczytanie wstępu do e‑materiału. Zwraca uwagę, że głód i niedożywienie występują nie tylko w krajach Afryki – niedożywieni ludzie żyją również w krajach rozwiniętych, są wśród nas i często nie są tego świadomi.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wysłuchanie audiobooka, a następnie wykonanie poleceń nr 1 i 2, które będą przygotowaniem do pracy na lekcji. Polecenie nr 1 pozwoli przypomnieć uczniom, jaką rolę w funkcjonowaniu organizmu pełni prawidłowe, dobrze zbilansowane odżywianie. W poleceniu nr 2 uczniowie mają za zadanie wyjaśnić, w jaki sposób niedobór poszczególnych składników pokarmowych wpływa na zmiany w organizmie człowieka.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem w e‑materiale opisującym zmiany zachodzące w organizmie w wyniku niedożywienia ilościowego, czyli głodzenia. Uczniowie czytają tekst, a następnie odbywa się krótka rozmowa na temat skutków głodówki.

3. Nauczyciel informuje uczniów, że ich zadaniem będzie przygotowanie mapy myśli na temat: „Skutki jakościowych niedoborów dietetycznych”. Dzieli uczniów na zespoły.

4. Uczniowie pracują w trzyosobowych zespołach, w których każdy jest ekspertem w swojej dziedzinie (niedobór białek, niedobór witamin i niedobór składników mineralnych). Wszystkie grupy, korzystając z e‑materiału, sporządzają mapę przedstawiającą skutki niedoboru tych składników pożywienia dla zdrowia człowieka.

5. Zespoły prezentują mapy. Uczniowie oglądają prace kolegów, wyrażają opinie na temat poprawności merytorycznej, oceniają ich jakość i udzielają sobie nawzajem informacji zwrotnej (ocena koleżeńska). Nauczyciel czuwa nad przebiegiem pracy uczniów, odpowiada na pytania, udziela wskazówek. Wyraża opinię na temat wyników uczenia się uczniów.

6. Nauczyciel zadaje pytanie: „Czy można być najedzonym i niedożywionym?” – krótka dyskusja na temat wpływu niedoborów dietetycznych na zdrowie fizyczne i psychiczne ludzi, a w szczególności dzieci i młodzieży.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie dokonują refleksji na temat własnego sposobu odżywiania (polecenie nr 3 do audiobooka).

2. Wybrani uczniowie kończą zdanie: „Od dziś wiem, że…”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia do 1 do 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: Zaplanuj doświadczenie, które w sytuacji niedożywienia organizmu pomoże ustalić niedobór określonego składnika pokarmowego.

Materiały pomocnicze:

• Strona internetowa UNICEF.

• Mirosław Jarosz (red.), Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut Żywienia i Żywności, Warszawa 2017.

• Helena Ciborowska, Anna Rudnicka, Dietetyka: żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, Warszawa 2017.

• Stanisław Berger, Jan Gawęcki (red. nauk.), Żywienie człowieka, cz. 1: Podstawy nauki o żywieniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

• Joanna Bajerska, Marian Grzymisławski, Jan Gawęcki (red. nauk.), Żywienie człowieka zdrowego i chorego, cz. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania audiobooka:

Audiobook może zostać także wykorzystany na innych lekcjach dotyczących odżywiania człowieka.