Dla nauczyciela
Autor: Alicja Kasińska
Przedmiot: biologia
Temat: Niedobory dietetyczne
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
określa czynniki powodujące niedobory dietetyczne;
przedstawia znaczenie niedoboru składników pokarmowych dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu;
rozpoznaje objawy różnych chorób wynikających z niedożywienia.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
nauczanie hybrydowe;
problemowa.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
lekcja odwrócona;
praca z audiobookiem;
mapa myśli;
rozmowa kierowana.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu;
arkusze papieru (flipchart);
kolorowe pisaki.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel inspiruje uczniów, stawiając pytanie: „Czy wiecie, co to znaczy umierać z głodu?” – wzbudza zainteresowanie zagadnieniem niedożywienia i głodu, pokazując film nt. dzieci głodujących w Afryce (np. ze strony UNICEF).
Nauczyciel prosi jednego z uczniów o odczytanie wstępu do e‑materiału. Zwraca uwagę, że głód i niedożywienie występują nie tylko w krajach Afryki – niedożywieni ludzie żyją również w krajach rozwiniętych, są wśród nas i często nie są tego świadomi.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel prosi uczniów o wysłuchanie audiobooka, a następnie wykonanie poleceń nr 1 i 2, które będą przygotowaniem do pracy na lekcji. Polecenie nr 1 pozwoli przypomnieć uczniom, jaką rolę w funkcjonowaniu organizmu pełni prawidłowe, dobrze zbilansowane odżywianie. W poleceniu nr 2 uczniowie mają za zadanie wyjaśnić, w jaki sposób niedobór poszczególnych składników pokarmowych wpływa na zmiany w organizmie człowieka.
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem w e‑materiale opisującym zmiany zachodzące w organizmie w wyniku niedożywienia ilościowego, czyli głodzenia. Uczniowie czytają tekst, a następnie odbywa się krótka rozmowa na temat skutków głodówki.
Nauczyciel informuje uczniów, że ich zadaniem będzie przygotowanie mapy myśli na temat: „Skutki jakościowych niedoborów dietetycznych”. Dzieli uczniów na zespoły.
Uczniowie pracują w trzyosobowych zespołach, w których każdy jest ekspertem w swojej dziedzinie (niedobór białek, niedobór witamin i niedobór składników mineralnych). Wszystkie grupy, korzystając z e‑materiału, sporządzają mapę przedstawiającą skutki niedoboru tych składników pożywienia dla zdrowia człowieka.
Zespoły prezentują mapy. Uczniowie oglądają prace kolegów, wyrażają opinie na temat poprawności merytorycznej, oceniają ich jakość i udzielają sobie nawzajem informacji zwrotnej (ocena koleżeńska). Nauczyciel czuwa nad przebiegiem pracy uczniów, odpowiada na pytania, udziela wskazówek. Wyraża opinię na temat wyników uczenia się uczniów.
Nauczyciel zadaje pytanie: „Czy można być najedzonym i niedożywionym?” – krótka dyskusja na temat wpływu niedoborów dietetycznych na zdrowie fizyczne i psychiczne ludzi, a w szczególności dzieci i młodzieży.
Faza podsumowująca:
Uczniowie dokonują refleksji na temat własnego sposobu odżywiania (polecenie nr 3 do audiobooka).
Wybrani uczniowie kończą zdanie: „Od dziś wiem, że…”.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia do 1 do 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”.
Dla chętnych: Zaplanuj doświadczenie, które w sytuacji niedożywienia organizmu pomoże ustalić niedobór określonego składnika pokarmowego.
Materiały pomocnicze:
Mirosław Jarosz (red.), Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut Żywienia i Żywności, Warszawa 2017.
Helena Ciborowska, Anna Rudnicka, Dietetyka: żywienie zdrowego i chorego człowieka, PZWL, Warszawa 2017.
Stanisław Berger, Jan Gawęcki (red. nauk.), Żywienie człowieka, cz. 1: Podstawy nauki o żywieniu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Joanna Bajerska, Marian Grzymisławski, Jan Gawęcki (red. nauk.), Żywienie człowieka zdrowego i chorego, cz. 2, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania audiobooka:
Audiobook może zostać także wykorzystany na innych lekcjach dotyczących odżywiania człowieka.