Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Japonia mocarstwem kolonialnym. Wojna rosyjsko‑japońska

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia sytuację w Japonii do momentu rozpoczęcia modernizacji kraju;

• charakteryzuje reformy wdrożone w Japonii i ich skutki;

• przedstawia przyczyny powstania szogunów w 1877 r.;

• wyjaśnia przyczyny wojny rosyjsko‑japońskiej i znaczenie zwycięstwa japonii dla zmiany sytuacji politycznej na Dalekim Wschodzie.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Omówienie planowanego przebiegu zajęć.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Uczniowie określają w ten sposób obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego modernizacji japonii i procesu stawania się przez nią mocarstwem kolonialnym. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie 1: „Określ charakter wpływów państw, które miały największe znaczenie w rejonie Dalekiego Wschodu (np. polityczny, wojskowy, gospodarczy)”. Poleca uczniom, aby pracowali w dotychczasowych grupach i w nich opracowali odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź.

3. Praca z drugim multimedium („Prezentacja multimedialna + Sprawdź się”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie nr 2: „Wyjaśnij, dlaczego obie strony konfliktu zdecydowały się na rozwiązanie siłowe. Jaki cel przyświecał zbuntowanym szogunom, a jaki cesarzowi w militarnym pokonaniu powstania?”. Następnie prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrane dwójki uczniowskie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy, następuje wspólne omówienie odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Japonia mocarstwem kolonialnym. Wojna rosyjsko‑japońska” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć i ocenia pracę uczniów podczas zajęć, wskazując jej mocne i słabe strony.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Prezentacja multimedialna + Sprawdź się”.

2. Wykonaj polecenie nr 2 z sekcji „Mapa interaktywna”.

Materiały pomocnicze:

A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, PWN, Warszawa 2008.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

P. Schmidt, Statysta na dyplomatycznej scenie, tłum. H. Kurnatowski, Kraków 1962.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998.

Wskazówki metodyczne:

Materiały z sekcji „Mapa interaktywna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały e‑materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. Uczniowie zapoznają się przed lekcją z e‑materiałem, a następnie w szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowanych przez uczniów poleceń do multimediów.