Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Krzemiany

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

1) bada i opisuje właściwości tlenku krzemu(IV); wymienia odmiany tlenku krzemu(IV) występujące w przyrodzie i wskazuje na ich zastosowania.

Zakres rozszerzony

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

1) bada i opisuje właściwości tlenku krzemu(IV); wymienia odmiany tlenku krzemu(IV) występujące w przyrodzie i wymienia ich zastosowania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia odmiany krzemianów występujące w przyrodzie;

• opisuje powstawanie krzemianów;

• analizuje budowę krzemianów.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• burza mózgów;

• grafika interaktywna;

• technika gadająca ściana;

• pokaz.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela tematu: „Krzemiany” i celów lekcji. Określenie wiążących dla uczniów kryteriów sukcesu.

2. Prowadzący prosi uczniów, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada.

3. Uczniowie poszukują odpowiedzi na zadane przez siebie pytania w pkt. pierwszym w e‑materiale, w podręcznikach tradycyjnych oraz ewentualnie w internecie. Nauczyciel poszerza zdobyte informacje, tłumaczy niejasności lub koryguje błędne spostrzeżenia. Podopieczni mogą postawić następne pytania po zapoznaniu się z treścią „Przeczytaj”.”

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel rozkłada przyniesione przez siebie minerały, takie jak: kunzyt, ametyst, muskowit oraz różowy kwarc. Uczniowie w oparciu o dostępne źródła informacji, w tym e‑materiał, starają się odgadnąć nazwy poszczególnych minerałów, podając swoje uzasadnienie.

2. Uczniowie tworzą losowo grupy, z czego każda grupa wybiera konkretny minerał i szuka informacji, jak powstał, jakim ulegał procesom.

3. Po zakończonej pracy każda grupa omawia swoje wyniki na forum klasy. Pozostali uczniowie mogą zadawać dodatkowe pytania, na które odpowiada grupa prowadząca dane doświadczenie przy wsparciu prowadzącego. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy, koryguje ewentualne błędy oraz wyjaśnia sporne kwestie.

4. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na trzy grupy zadaniowe:

• grupa I – budowa krzemianów;

• grupa II – otrzymywanie krzemianów;

• grupa III – właściwości krzemianów.
  Rozdaje arkusze papieru A3 oraz mazaki. Po wyznaczonym czasie wyznaczeni uczniowie z zastosowaniem techniki gadająca ściana omawiają efekty pracy poszczególnych grup. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

5. Uczniowie przechodzą do medium bazowego – grafiki interaktywnej, na podstawie której analizują wszystkie typy krzemianów wraz z konkretnymi przykładami oraz ich właściwościami. Po zapoznaniu się z wszystkimi rodzajami odpytują się z kolegą lub koleżanką z ławki. Ci uczniowie, którzy będą potrafili wymienić wszystkie grupy krzemianów za pierwszym razem po analizie medium, dostaną plusy z aktywności.

6. W ramach utrwalenia zdobytych wiadomości, uczniowie wykonują ćwiczenia załączone do medium.

7. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Jak otrzymujemy krzemiany? Jaka jest charakterystyka kunzytu, ametystu, fassaitu oraz hornblendytu? Jakie są właściwości ciała amorficznego?

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie na kartkach wypisali wszystkie poruszone w dzisiejszej lekcji wątki. Następnie, do każdego podtematu mają narysować skalę od zera do dziesięciu i zaznaczyć, na ile oswoili dany wątek. Skala zerowa oznacza, że uczeń nadal pewnych kwestii nie rozumie, skala 10 – rozumie wszystko i potrafi daną wiedzę wykorzystać, natomiast skala 5 będzie oznaczać, że uczeń czuje się jeszcze niepewnie. Po narysowaniu skal kilku wybranych uczniów dzieli się na forum klasy swoimi wynikami. W przypadku skal mniejszych niż 10 prowadzący proponuje uczniom kilka rozwiązań, co zrobić, aby ich skale, a tym samym wiedza z danego obszaru, były maksymalne.

Praca domowa:

Uczniowie wyszukują krzemiany pod postacią minerałów i wybierają jeden, który ma wg nich najciekawsze właściwości.

Materiały pomocnicze:

1. Minerały, takie jak: kunzyt, ametyst, muskowit oraz różowy kwarc.

2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach): Jak otrzymujemy krzemiany? Jaka jest charakterystyka kunzytu, ametystu, fassaitu oraz hornblendytu? Jakie są właściwości ciała amorficznego?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Medium w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu materiału w temacie „Krzemiany”.