Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki

Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak uwzględniać jony żelaza w codziennej diecie?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Wymagania szczegółowe

Zakres podstawowy

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

6) wyszukuje informacje na temat składników zawartych w kawie, herbacie, mleku, wodzie mineralnej, napojach typu cola w aspekcie ich działania na organizm ludzki.

Zakres rozszerzony

XXI. Chemia wokół nas. Uczeń:

6) wyszukuje informacje na temat składników zawartych w kawie, herbacie, mleku, wodzie mineralnej, napojach typu cola w aspekcie ich działania na organizm ludzki.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • wymienia przyczyny niedoboru jonów żelaza;

  • określa, jakie czynniki wpływają na zmniejszenie oraz zwiększenie przyswajalności jonów żelaza;

  • wyjaśnia objawy niedoboru jonów żelaza;

  • wymienia produkty bogate w związki zawierające jony żelaza.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna;

  • problemowa.

Metody i techniki nauczania:

  • analiza materiału źródłowego;

  • burza mózgów;

  • eksperyment chemiczny;

  • dyskusja dydaktyczna;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika gadająca ściana;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, kreda, pisak;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania: czy słyszeli o anemii? Jakie mogą być przyczyny tej choroby? Jakie produkty zawierają dużo jonów żelaza?

  2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów do pytania: Jak uwzględniać jony żelaza w diecie?

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

  4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy zadaniowe, rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Uczniowie mogą korzystać z wszelkich dostępnych źródeł informacji. Mogą również wykorzystać symulację interaktywną. Zadaniem każdej grupy będzie przygotowanie plakatów:

  • grupa 1 – przyczyny i objawy jonów żelaza:

  • grupa 2 – produkty spożywcze o największej zawartości jonów żelaza;

  • grupa 3 – związki dobrze wpływające na przyswajalność jonów żelaza;

  • grupa 4 – związki utrudniające przyswajalność jonów żelaza.
    Uczniowie mają znaleźć również wzory strukturalne każdego z wymienionych związków i narysowanie ich na tablicy. Po wyznaczonym czasie, przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum klasy z zastosowaniem techniki gadająca ściana. Po prezentacji efektów, pozostali uczniowie mogą zadawać pytania.

  1. Grupa, która jako pierwsza wymieni kwas galusowy albo polifenole, będzie mogła przeprowadzić eksperyment na ich obecność w zielonej herbacie.

  2. Eksperyment chemiczny – „Przeprowadzenie charakterystycznej dla fenoli barwnej reakcji”. Uczniowie pobierają od nauczyciela odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne. Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w kartach pracy). Po zakończeniu pracy, chętni uczniowie prezentują na forum efekty pracy, Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

  3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zadaje przykładowe pytania lub nauczyciel może przygotować quiz z wykorzystaniem aplikacji Kahoot!, Quizizz lub LearningApss.org z zastosowaniem smartfonów/tabletów: Od czego zależy stężenie żelaza w organizmie człowieka? Jakie są przyczyny niedoboru żelaza w organizmie? W jaki sposób objawia się niedobór żelaza w organizmie człowieka? Które produkty spożywcze zawierają najwięcej żelaza? Jakie związki utrudniają przyswajanie żelaza w organizmie? Wymień związki korzystanie działające na przyswajanie żelaza w organizmie. 2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłam/łem...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

  1. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

  2. Nauczyciel prosi, by uczniowie dobrali się w pary. Ich zadaniem będzie  sporządzenie planów posiłków dla: kobiet, kobiet w ciąży i karmiących, mężczyzn, dzieci, wegetarian, wegan, osób chorych ze wskazaną anemią. Każda para uczniów wybiera inną i dla nich przygotowuje całodzienne menu. Na następnej lekcji uczniowie prezentują swoje propozycje.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może zostać wykorzystana w fazie przygotowania do lekcji, podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenie podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Od czego zależy stężenie jonów żelaza w organizmie człowieka?

  • Jakie są przyczyny niedoboru jonów żelaza w organizmie?

  • W jaki sposób objawia się niedobór żelaza w organizmie człowieka?

  • Które produkty spożywcze zawierają najwięcej jonów żelaza?

  • Jakie związki utrudniają przyswajanie żelaza w organizmie?

  • Wymień związki korzystanie działające na przyswajanie żelaza w organizmie.

  1. Nauczyciel przygotowuje: arkusze papieru A3, mazaki, glutaki.

  2. Doświadczenie chemiczne „Przeprowadzenie charakterystycznej dla fenoli barwnej reakcji” może być przeprowadzone wg instrukcji zaprezentowanej na filmie: https://www.youtube.com/watch?time_continue=4&v=NqUWxpkKT3E&feature=emb_logo

Wskazane, by nauczyciel powiedział na wstępie doświadczenia, że chodzi o kwas galusowy, który znajduje się w liściach zielonej herbaty oraz występuje również w zielu żurawki, roślinach z rodzaju brezylka i oczaru, jednak jego głównym źródłem są galasy, od którego wywodzi się jego nazwa; jest tam w postaci kwasu galusowo‑taninowego. Kwas ten kompleksuje jony żelaza(III) ( Fe 3 + ), dając związki o intensywnie ciemnym zabarwieniu.

Szkło i sprzęt laboratoryjny: zlewki, bagietka.

Odczynniki chemiczne i materiał do analizy: liście zielonej herbaty, roztwór FeCl 3 .

Instrukcja wykonania:

  • Zalej liście herbaty brązowym roztworem chlorku żelaza(III), czyli FeCl 3 .

  • Obserwuj zmiany (Zachodzi reakcja. Roztwór przyjmuje zabarwienie granatowo‑fioletowe, co znaczy, że w liściach herbaty znajduje się badany związek.)

  1. Karty charakterystyk substancji.

  2. Karta pracy ucznia:

RFyk1InYG8yhe

Plik PDF o rozmiarze 64.33 KB w języku polskim