Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: Biologia
Temat: Genetyczne uwarunkowania zmienności ciągłej i nieciągłej
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz, czym jest zmienność ciągła i wskażesz przykłady cech ilościowych.
Wskażesz, czym są geny kumulatywne.
Opiszesz, czym jest zmienność nieciągła, i wskażesz przykład cech jakościowych.
Rozróżnisz ciągłą i nieciągłą zmienność cechy.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
ćwiczenia interaktywne;
symulacja;
metoda stolików eksperckich.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przed lekcją:
Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wyjaśnili pojęcia zmienności ciągłej i nieciągłej oraz podali po dwa przykłady każdej z nich. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą. Wybrane osoby przedstawiają swoją odpowiedź na forum klasy.
Faza realizacyjna:
Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Zespoły na podstawie informacji zawartych w e‑materiale – w tym także zamieszczonych na symulacji interaktywnej – opracowują następujące zagadnienia:
– grupa I i II – zmienność ciągła;
– grupa III i IV – zmienność nieciągła.
Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali wiedzę nt. przypisanych zagadnień. Następnie eksperci zamieniają się grupami: I z III, a II z IV. Zadaniem ekspertów jest przekazanie zdobytych informacji. Czas na wykonanie zadania nie powinien przekroczyć 10 min. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup.Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie odpowiedzieć, jakiego rodzaju zmienność odzwierciedla dziedziczenie grup krwi u człowieka), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, jaki rodzaj zmienności występuje w przypadku ubarwienia drobiu przedstawionego na krzyżówkach), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 4: przyporządkowują przykłady zmienności ich rodzajom.
Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 5 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Dodatkowe wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Symulacja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.