Autor: Anna Juwan

Temat: Genetyczne uwarunkowania zmienności ciągłej i nieciągłej

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest zmienność ciągła i wskażesz przykłady cech ilościowych.

• Wskażesz, czym są geny kumulatywne.

• Opiszesz, czym jest zmienność nieciągła, i wskażesz przykład cech jakościowych.

• Rozróżnisz ciągłą i nieciągłą zmienność cechy.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• metoda stolików eksperckich.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Nauczyciel wyświetla symulację interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wyjaśnili pojęcia zmienności ciągłej i nieciągłej oraz podali po dwa przykłady każdej z nich. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą. Wybrane osoby przedstawiają swoją odpowiedź na forum klasy.

Faza realizacyjna:

1. Praca w grupach z treścią e‑materiału. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Zespoły na podstawie informacji zawartych w e‑materiale – w tym także zamieszczonych na symulacji interaktywnej – opracowują następujące zagadnienia:
   – grupa I i II – zmienność ciągła;
   – grupa III i IV – zmienność nieciągła.
   Grupy wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali wiedzę nt. przypisanych zagadnień. Następnie eksperci zamieniają się grupami: I z III, a II z IV. Zadaniem ekspertów jest przekazanie zdobytych informacji. Czas na wykonanie zadania nie powinien przekroczyć 10 min. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup.

2. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie odpowiedzieć, jakiego rodzaju zmienność odzwierciedla dziedziczenie grup krwi u człowieka), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

3. Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, jaki rodzaj zmienności występuje w przypadku ubarwienia drobiu przedstawionego na krzyżówkach), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 4: przyporządkowują przykłady zmienności ich rodzajom.

2. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 5 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 4 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Symulacja interaktywna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębić swoją wiedzę.