Dla nauczyciela

Autor: Piotr Obolewicz

Przedmiot: Język polski

Temat: Korespondencja sztuk. Albrecht Dürer: Autoportret, Aleksander Wat, Przed weimarskim portretem Dürera

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Treści nauczania – wymagania szczegółowe
Zakres podstawowy
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
11) rozumie pojęcie motywu literackiego i toposu, rozpoznaje podstawowe motywy i toposy oraz dostrzega żywotność motywów biblijnych i antycznych w utworach literackich; określa ich rolę w tworzeniu znaczeń uniwersalnych;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
6) odczytuje pozaliterackie teksty kultury, stosując kod właściwy w danej dziedzinie sztuki;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
10) w interpretacji przedstawia propozycję odczytania tekstu, formułuje argumenty na podstawie tekstu oraz znanych kontekstów, w tym własnego doświadczenia, przeprowadza logiczny wywód służący uprawomocnieniu formułowanych sądów;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
9) wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

  • rozpozna znaczące elementy dzieła plastycznego;

  • opisze obraz Albrechta Dürera Autoportret;

  • wskaże środki poetyckiego wyrazu w wierszu Aleksandra Wata Przed weimarskim portretem Dürera i określi ich funkcje;

  • dokona interpretacji wiersza;

  • dokona wspólnej analizy dwóch dzieł: obrazu i utworu poetyckiego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • podająca;

  • mapa myśli.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu;

  • duże arkusze papieru, mazaki.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Korespondencja sztuk. Albrecht Dürer: Autoportret, Aleksander Wat, Przed weimarskim portretem Dürera”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Ilustracja interaktywna” i multimedium w sekcji „Schemat” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

  2. Recytacja. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują się do głośnego czytania utworu w e‑materiale: Przed weimarskim portretem Dürera z elementami aktorskiej interpretacji.

Faza wprowadzająca:

  1. Prowadzący wyświetla na tablicy i przybliża uczniom temat zajęć. Następnie prosi uczniów, aby zgłosili swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią pomysły, a pozostały jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel je dopowiada.

Faza realizacyjna:

  1. Chętna osoba przedstawia przygotowaną w domu recytację. Następnie nauczyciel za pomocą rzutnika wyświetla obraz Albrechta Dürera Autoportret. Prosi uczniów, aby wspólnie na tablicy przygotowali mapę myśli związaną z pierwszymi refleksjami wynikającymi z porównania recytowanego wiersza i obejrzanego obrazu.

  2. Uczniowie dzielą się na 2 grupy. W ramach tych zespołów uczniowie dzielą się jeszcze na dwie podgrupy (po ok. 7 osób). Zespół pierwszy zajmuje się szczegółową analizą obrazu. Korzystając z informacji zamieszczonych w sekcji „Ilustracja interaktywna”, zapisują na dużym arkuszu papieru odpowiedzi
    do poleceń. Druga grupa postępuje analogicznie i na podstawie pracy z utworem poetyckim rozwiązuje polecenia z sekcji „Schemat”.
    Po zakończonej pracy uczniowie wieszają arkusze papieru i przedstawiciele każdej podgrupy omawiają przygotowane analizy dzieł.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie w ramach podsumowania dokonują wspólnej analizy dzieła plastycznego i utworu literackiego. Chętna osoba zapisuje wnioski na tablicy.
    Uczniowie:
    - szukają podobieństw między dziełami,
    - omawiają problematykę naddaną przez poetę,
    - wskazują relacje między wierszem a obrazem,
    - zapisują sądy i wrażenia.

Praca domowa:

  1. Odpowiedz na pytania: Jakie znaczenie ma dla ciebie wiersz omówiony podczas lekcji? Czy tekst ten cię zainteresował? Skłonił do refleksji? Podsumuj swoje rozważania o wierszu Aleksandra Wata.

Materiały pomocnicze:

  • Metodyka literatury, tom 1 i 2, Warszawa 2001.

  • Witold Bobiński, Konteksty kulturowe w dydaktyce literatury, w: Polonista w szkole, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków 2004.

Wskazówki metodyczne

  • Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.

Zastanów się