Autor: Marcin Sawicki

Przedmiot: historia

Temat: Sposoby upamiętnienia zbrodni okupantów niemieckiego i sowieckiego oraz heroizmu Polaków

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• tłumaczy przyczyny wybiórczego i fałszywego upamiętniania czasów okupacji przez polskich komunistów w czasach PRL;

• wymienia różnorodne współczesne sposoby upamiętnienia zbrodni okupantów hitlerowskich i sowieckich oraz heroizmu Polaków;

• ocenia najbardziej atrakcyjne formy upamiętnienia tych czasów i wydarzeń z punktu widzenia współczesnej młodzieży.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Przed lekcją nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Tłumaczy im istotę zadania: zgromadzenie materiałów w portfolio (w formie tradycyjnej lub elektronicznej) na jeden z zadanych tematów. Materiały powinny być jak najbardziej różnorodne: fragmenty artykułów i wywiadów, teksty piosenek, memy, fotografie, recenzje filmów, gier komputerowych, komiksów lub ich fragmenty (w przypadku formy elektronicznej). Poszczególne grupy gromadzą materiały na temat sposobów upamiętnienia:
a) zbrodni katyńskiej,
b) powstania warszawskiego,
c) ofiar Holokaustu,
d) sybiraków,
e) bohaterów Armii Krajowej,
f) Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie,

oraz – opcjonalnie – materiały dotyczące lokalnych miejsc pamięci lub postaci związanych z ratowaniem Żydów albo działalnością narodowowyzwoleńczą. W przypadku tematów a) i b) uczniowie powinni zapoznać się z multimediami dotyczącymi tych zagadnień i odwołać się do ich treści.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat i przedstawia cele lekcji, omawia jej planowany przebieg.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem zajęć?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel krótko tłumaczy przyczyny fałszywego i wybiórczego upamiętniania historii wojennej w czasach rządów komunistycznych w Polsce.

2. Uczniowie krótko prezentują i omawiają na forum klasy swoje portfolio. Nauczyciel pyta, które formy upamiętnienia czasów okupacji wydają im się najbardziej atrakcyjne i dlaczego. Do jakiej symboliki odwołują się twórcy różnych form upamiętnienia?

3. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie zapoznają się z prezentacją, a następnie w parach wykonują polecenie 3: „Wyobraź sobie, że jesteś właścicielem biura podróży dla obcokrajowców i jednocześnie pasjonujesz się historią Polski. Stwórz tekst ulotki, aby zachęcić zachodnich klientów do wyprawy śladami powstańców warszawskich”. Po ustalonym czasie wybrane osoby prezentują swoje propozycje, a uczniowie omawiają je wspólnie na forum klasy.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Praca nad ćwiczeniem 8 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie indywidualnie wymieniają mocne i słabe strony oraz zagrożenia i szanse związane z działalnością muzeów multimedialnych. Ochotnicy (lub wybrane osoby) przedstawiają swoją analizę SWOT, jedna osoba może zapisywać propozycje na tablicy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie przypominają przyczyny fałszowania pamięci historycznej przez komunistów. Charakteryzują powody zmian w formach i treści upamiętnienia zbrodni okupantów oraz polskiego bohaterstwa. Wybrani uczniowie wskazują konkretne formy upamiętnienia, które wydały im się szczególnie wartościowe. Uzasadniają odpowiedzi.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i pracę uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 1, 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenie 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

dzieje.pl/aktualnosci/dlugie‑bitwy‑o-godzine‑w-pamiec‑o-powstaniu‑w-perspektywie

Historia w przestrzeni publicznej, pod red. J. Wojdon, Warszawa 2018.

R. Kaczmarek, Historia Polski 1914–1989, Warszawa 2010.

R. Szuchta, 1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki, Warszawa 2015.

Wskazówki metodyczne:

Prezentacja multimedialna może zostać wykorzystana w przygotowaniu portfolio do prezentacji podczas lekcji.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 1: Pomnik Katyński we Wrocławiu; Stanislaw Kosiedowski, CC BY‑SA 4.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1: Pomnik Bohaterów Getta; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1: Pomnik Matki Sybiraczki w Zielonej Górze; LSH, CC BY‑SA 4.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1: Pomnik Sybiraków w Białej Podlaskiej; Grzegorz W. Tężycki, CC BY‑SA 4.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1: Pomnik Kindertransportów w Gdańsku; Avi1111, CC BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.