Sprawdź się
Dopasuj podpis do ilustracji, zaznaczając odpowiednie zdjęcie.
Przeczytaj tekst hymnu Związku Sybiraków z lat 90. XX w. autorstwa zesłańca Mariana Jonkajtysa. Pieśń opiewa historię i męczeństwo Polaków przymusowo zesłanych na Syberię.
Oznacz kolorem zielonym fragment tekstu, który odnosi się do agresji sowieckiej na Polskę w 1939 r., czerwonym – do tradycji literatury romantycznej, niebieskim – do eksterminacji polskiej inteligencji przez Sowietów, purpurowym – do masowych zgonów podczas sowieckich zsyłek na Syberię, żółtym – do słynnego więzienia politycznego w Moskwie, pomarańczowym – do czasów rządów komunistów w Polsce.
Zapoznaj się z tekstem hymnu Związku Sybiraków z lat dziewięćdziesiątych dwudziestego wieku autorstwa zesłańca Mariana Jonkajtysa. Pieśń opiewa historię i męczeństwo Polaków przymusowo zesłanych na Syberię.
1. Z miast kresowych,
wschodnich osad i wsi,
Z rezydencji, białych dworków i chat
Myśmy wciąż do Niepodległej szli,
Szli z uporem, ponad dwieście lat!
2. Wydłużyli drogę carscy kaci,
Przez Syberię wiódł najkrótszy szlak
I w kajdanach szli Konfederaci
Mogiłami znacząc polski trakt…
3. Z Insurekcji Kościuszkowskiej,
z powstań dwóch,
Szkół, barykad Warszawy i Łodzi;
Konradowski unosił się duch
I nam w marszu do Polski przewodził.
[…]
6. Bo od września, od siedemnastego,
Dłuższą drogą znów szedł każdy z nas:
Przez lód spod bieguna północnego,
Przez łubiankę, przez Katyński Las!
7. Na nieludzkiej ziemi znów polski trakt
Wyznaczyły bezimienne krzyże…
Nie zatrzymał nas czerwony kat.
Bo przed nami Polska – coraz bliżej!
8. I myśmy szli i szli – dziesiątkowani!
Choć zdradą pragnął nas podzielić wróg…
I przez Ludową przeszliśmy – niepokonani
Aż Wolną Polskę raczył wrócić Bóg!
Przeczytaj tekst utworu zespołu Lao Che Godzina W.
Oznacz na niebiesko fragment, w którym „ja lirycznym” jest powstaniec warszawski, czerwonym – jego matka, zielonym – grupa powstańców, fioletowym – nie jest nikt spośród wymienionych.
Zapoznaj się z tekstem utworu zespołu Lao Che Godzina W.
Tramwajem jadę na wojnę,
tramwajem z przedziałem: „Nur für Deutsche”,
z pierwszo‑sierpniowym potem na skroni,
z zimnem lufy „Visa” w nogawce spodni
siekiera, motyka, piłka, szklanka,
biało‑czerwona opaska moja – opaska na ramię powstańca
w kieszeni strach, orzełek i tytoń w bibule,
ja nie pękam, idę w śmierć ot tak – na krótką koszulę.
My Polacy mamy opinie romantyków
My Polacy mamy opinie romantyków
Nam jedna szarża – do nieba wzwyż,
I jeden order – nad grobem krzyż,
Jedna szarża – do nieba wzwyż,
Jeden order – nad grobem krzyż,
I wyszedłeś jasny synku z czarną bronią w noc,
I poczułeś jak się jeży w dźwięku minut – zło,
Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką,
Czy to była kula synku, czy ci serce pękło?
Dopasuj podpisy do odpowiednich fotografii.
Przeczytaj poniższy tekst, a następnie wykonaj polecenie.
Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie wykonaj polecenie.
Wzrost zainteresowania tematyką żydowską w ostatnich dziesięcioleciach zaznaczył się też wyraźnie w różnorodnych formach upamiętniania polskich Żydów. Zachowanie pamięci o lokalnych społecznościach żydowskich często zależy od zaangażowania konkretnej osoby. Często bywa nią nauczyciel, historyk regionalista, ksiądz. Zwykle owo przywracanie pamięci przybiera postać opieki nad zabytkami kultury materialnej, głównie starymi, zaniedbanymi cmentarzami żydowskimi […]. Często ci „strażnicy pamięci” zabiegają u lokalnych władz o upamiętnienie miejscowych Żydów tablicą informacyjną czy ścieżką dydaktyczno‑historyczną dla młodzieży i turystów. Olbrzymią rolę w upamiętnianiu polskich Żydów odgrywa polska młodzież szkolna. Od wielu lat Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego organizuje ogólnopolski program edukacyjny dla młodzieży szkolnej pt. „Przywróćmy pamięć”. Dzięki niemu uczniowie odkrywają wielokulturową historię swojej miejscowości. Zbierają informacje i dokumenty związane z obecnością Żydów w ich miejscowości i regionie, przeprowadzają wywiady ze starszymi mieszkańcami, fotografują i opisują zachowane zabytki. Opiekują się cmentarzami żydowskimi, rekonstruują ich historię; słowem: przywracają pamięć o wielokulturowym dziedzictwie. W programie bierze udział ponad 100 szkół z całej Polski [...] Trzeba podkreślić, że tego typu działania edukacyjne mają wymiar wychowawczy i wspierane są przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Od 2005 r. minister edukacji narodowej rekomenduje szkołom obchody dnia pamięci o Holokauście i zbrodniach przeciwko ludzkości. Święto to obchodzone jest w Polsce 19 kwietnia dla upamiętnienia powstania w getcie warszawskim. Uczniowie uczestniczą wtedy w uroczystych akademiach, spotykają się ze świadkami historii – ocalałymi z Zagłady. W obchodach dnia pamięci aktywnie uczestniczą organizacje żydowskie, takie jak Stowarzyszenie „Dzieci Holocaustu”, czy starsi członkowie lokalnych gmin żydowskich.
Źródło: Robert Szuchta, 1000 lat historii Żydów polskich. Podróż przez wieki, Warszawa 2015, s. 329–330.
Zapoznaj się z fragmentami odpowiedzi, których udzielił Marco Rizzo, włoski twórca komiksów. Sformułuj pytania do udzielonych przez niego odpowiedzi.
Informacja o autorze komiksu
Marco Rizzo – dziennikarz i tłumacz urodzony w 1983 r. Autor scenariuszy wielu komiksów, specjalizuje się w historiach o włoskiej mafii. W 2014 r. Rizzo i rysownik Lelio Bonaccorso opublikowali komiks Jan Karski. Człowiek, który odkrył Holokaust.
Informacja o bohaterze komiksu
Jan Karski (właśc. Jan Kozielewski, 1914–2000) – prawnik i wojskowy. Podczas wojny przystąpił do konspiracji. Ze względu na doskonałą pamięć oraz znajomość języków obcych został emisariuszem Polskiego Państwa Podziemnego. Przekazywał na Zachód informacje dotyczące eksterminacji Żydów. Z narażeniem życia zbierał świadectwa Holokaustu. Dwukrotnie przedostał się do getta w Warszawie, trafił też do obozu przejściowego w Izbicy, skąd Żydów wywożono do obozu zagłady w Bełżcu. Dramatyczne apele do zachodnich polityków, artystów i dziennikarzy nie przyniosły rezultatów. Rozmówcy Karskiego, wśród nich prezydent USA Franklin Delano Roosevelt, nie dowierzali wstrząsającym doniesieniom emisariusza z Polski.
Stwórz teksty napisów na trzy tablice pamiątkowe poświęcone miejscom pamięci z czasów okupacji. Pierwsza z nich zostanie umieszczona przy dawnym więzieniu na Pawiaku, druga – przy wejściu na polski cmentarz wojskowy pod Monte Cassino, a trzecia – w lesie katyńskim.
Zapoznaj się z poniższym tekstem, a następnie na jego podstawie wypisz mocne i słabe strony muzeów multimedialnych oraz szanse i zagrożenia, przed którymi stoją tego typu instytucje.
Muzea multimedialne […] nie są nudne, przyciągają uwagę, intrygują, opowiadają o historii w sposób zajmujący, także dla tych zwiedzających, którzy niespecjalnie się historią interesują. Przykładem może być Muzeum Powstania Warszawskiego, w którym odtworzono fragment kanału (można nim zresztą przejść). Wyświetlane są archiwalne zdjęcia, posłuchać można starych nagrań, poczytać stare gazety […], a do tego napić się kawy w stylizowanej kawiarni, w której puszczane są tylko stare piosenki z epoki. […] Istnieje jednak pewne niebezpieczeństwo, że placówki tego typu mogą niepostrzeżenie przerodzić się w rodzaj centrów rozrywki […]. Instytucja […] przestanie być zatem placówką naukową i edukacyjną, a zwiedzający będą naciskać kolorowe guziczki, patrząc, co się pojawi, oglądać krótkie filmy (właściwie nie wiadomo, o czym […]) i w sumie nikt nic z tego nie zapamięta, poza tym, że „było fajnie”.
Źródło: Dorota Skotarczak, Wizualizacja historii, w: Historia w przestrzeni publicznej, red. J. Wojdon, Warszawa 2018, s. 326.