Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Kultura masowa w II Rzeczypospolitej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• tłumaczy, czym była kultura masowa oraz skąd wzięła się jej rosnąca popularność w dwudziestoleciu międzywojennym;

• charakteryzuje elementy kultury masowej dostępne (i popularne) w II Rzeczypospolitej;

• ocenia, czy kultura masowa faktycznie była dostępna dla wszystkich mieszkańców II Rzeczypospolitej;

• wymienia przykłady polskich filmów oraz reklam czasów międzywojennych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

Nauczyciel poleca, aby uczniowie podzielili się na cztery grupy i w zespołach opracowali prezentacje poświęcone następującym zagadnieniom kultury masowej w II RP:

• grupa 1 – literatura popularna oraz prasa – przyczyny upolitycznienia prasy i literatury popularnej;

• grupa 2 – radio – dlaczego stało się najpopularniejszym środkiem przekazu;

• grupa 3 – kinematografia – rola kina w czasach II RP;

• grupa 4 – reklama – jak promowano marki w II RP.

Uczniowie mogą korzystać z zasobów e‑materiału, ale także z dodatkowych źródeł, np. prasy, artykułów zamieszczonych w internecie, książek.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Przedstawia kryteria sukcesu oraz wyświetla na tablicy temat lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, czym według nich jest kultura masowa i czy można porównać jej przejawy w okresie międzywojennym oraz obecnie? Uczniowie wykonują ćwiczenie 1, a następnie wybrana osoba przedstawia swoje odpowiedzi.

2. Prowadzący omawia zmiany społeczne i wpływ rozwoju techniki po I wojnie światowej na nastroje ludności Europy i świata, wspomina o rozwoju kultury masowej. Przywołuje sytuację Polski po odzyskaniu niepodległości i to, w jaki sposób w II Rzeczypospolitej rozwijała się kultura masowa.

3. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowywanych przez uczniów. Ustala czas na każde z wystąpień uczniowskich. Wyznaczeni przez grupy reprezentanci przedstawiają przygotowane prace, pozostali uczniowie robią notatki, mogą też zadawać prezentującym pytania. Nauczyciel wspiera w razie potrzeby prezentujących, dopowiadając istotne informacje.

4. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie w parach zapoznają się z multimedium, a następnie wykonują dołączone do nich polecenia. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy prasa w II RP była wolna (w takim znaczeniu, jakie przypisujemy wolności prasy obecnie)? Czemu służyła cenzura i w jaki sposób się przejawiała? Uczniowie krótko omawiają wspólnie to zagadnienie.

5. Utrwalanie wiedzy zdobytej w czasie lekcji. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia od 2 do 5 z sekcji „Sprawdź się”, związane z różnymi przejawami kultury masowej w II RP (prasa, kino, radio, reklama). Nauczyciel sprawdza poprawność wykonywanych zadań wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 6, analizując mapę i tabelę. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy łatwo było w II RP korzystać z rozrywki, jaką było kino? Mieszkańcy których województw mieli łatwiejszy dostęp do kin? Czy można mówić o tym, że kultura masowa faktycznie była dostępna dla wszystkich mieszkańców II RP?

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście ich realizacji następuje omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń i poleceń z sekcji „Sprawdź się”.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenie 7: „Stwórz krótki biogram (ok. 150–180 słów) Eugeniusza Bodo, który mógłby ukazać się na portalu filmowym”.

Materiały pomocnicze:

Wielka historia Polski, t. 1–10; Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011–2019.

Podjąć wyzwanie! Druga Rzeczpospolita na drodze do nowoczesności, Warszawa 2019.

Warszawa zapamiętana. Dwudziestolecie międzywojenne, Warszawa 2018.

Wskazówki metodyczne:

Cały e‑materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej lekcji. Wtedy uczniowie zapoznają się z informacjami w sekcji „Prezentacja multimedialna” i przygotowują swoje propozycje odpowiedzi. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.