Autor: Paweł Trojanowski

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Wybitni socjologowie o ładzie społecznym i mechanizmach życia zbiorowego

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres rozszerzony

XVI. Edukacja i nauka.

Uczeń:

3) przedstawia wkład w nauki społeczne znanych na świecie Polaków: Bronisława Malinowskiego, Floriana Znanieckiego i Leona Petrażyckiego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przypisuje wybranych socjologów do kierunków teoretycznych reprezentowanych przez nich w naukach społecznych;

• rozpoznaje wybrane koncepty socjologiczne jako efekt badań wybranych socjologów;

• identyfikuje podstawowe elementy głównych kategorii socjologicznych: ładu, struktury, zróżnicowania społecznego;

• stosuje typologie zachowań i sytuacji wypracowane w wybranych teoriach socjologicznych do analizy zjawisk życia społecznego we własnym świecie.

Strategie nauczania:

• strategia badawcza;

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa myśli;

• burza mózgów;

• dyskusja;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem aniamacji RSA, ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Na wcześniejszych zajęciach podział klasy na cztery grupy. Ich zadaniem jest przeprowadzenie wywiadu z dorosłymi członkami własnych rodzin. Rozmówcy odpowiadają na jedno pytanie (inne w każdej grupie) i poza odpowiedzią formułują też argumenty.

• Czy porządek społeczny, który obserwujemy na zewnątrz nas samych, jest przypadkowy i wyłania się tylko z jednostkowych działań? Czy może przeciwnie: działamy jako zbiorowość i jedynie przy okazji realizujemy osobiste interesy?

• Jak jest zbudowane społeczeństwo? Czy istniejemy w ogóle jako społeczeństwo, czy też stanowimy zbiór jednostek (ich prostą sumę)?

• Czy jako ludzie jesteśmy dziećmi natury czy kultury?

• Co sprawia, że życie społeczne to raczej porządek, a nie chaos?

2. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

3. Praca w parach. Uczniowie analizują linię chronologiczną „Socjologia w XIX i XX wieku – kamienie milowe” i wybierają socjologa, którego dzieło uznają za najbardziej przełomowe. Chętne/wybrane pary argumentują swoje wybory. Nauczyciel komentuje wypowiedzi, zwracając uwagę na różnorodność treści, pojęć i koncepcji zaliczanych obecnie do kanonu socjologii.

Faza realizacyjna

1. Mapa myśli. Dyskusja w grupach (podział sprzed lekcji), wymiana informacji z przeprowadzonych wywiadów i podsumowanie wyników. Uczniowie na kratkach spisują uzyskane odpowiedzi, przykłady oraz argumenty. Przyporządkowują poszczególne odpowiedzi, przykłady i argumenty uzyskane w wywiadach do przeciwstawnych członów alternatywy zawartej w głównym pytaniu wywiadu.

2. Analiza części e‑materiału poświęconej E. Dűrkheimowi, M. Weberowi, F. Znanieckiemu i L. Petrażyckiemu.

3. Uczniowie wracają do dyskusji wewnątrz stworzonych wcześniej grup i wskazują te wyniki swoich badań, które są zbieżne z koncepcją jednego z czterech socjologów (Dűrkheima dla pytania 1, Webera dla pytania 2, Znanieckiego dla pytania 3, Petrażyckiego dla pytania 4).

4. Przedstawienie wyników pracy na forum klasy. Ocena poziomu rozbieżności między ujęciem socjologicznym problemu z badania (reprezentowanym przez koncepcję z e‑materiału) a ujęciem potocznym (widocznym w wypowiedziach osób badanych).

5. Animacja RSA „Bronisław Malinowski. Między antropologią społeczną a socjologią”. Analiza założeń teorii kultury stworzonej przez tego badacza i wykonanie ćwiczeń.

6. Podsumowanie obejrzanego materiału w formie burzy mózgów. Moderator spisuje na tablicy argumenty na rzecz tezy: Koncepcja kultury Bronisława Malinowskiego jest przydatna do analizy zjawisk świata, w którym żyjemy obecnie. Po fazie twórczej wspólna weryfikacja pomysłów. Chętny/wybrany uczeń podsumowuje zadanie.

Faza podsumowująca

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne 2–4. Wspólna analiza odpowiedzi.

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w domu ćwiczenia interaktywne 5–8.

Materiały pomocnicze:

1. Wybrane fragmenty dla wybranych z lekcji nazwisk (próbki tekstów i analiz): Piotr Sztompka, Marek Kucia (red.) Socjologia. Lektury, Znak, Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animacja RSA jako inspiracja do stworzenia przez uczniów animacji/prezentacji/filmu o Leonie Petrażyckim, w podziale na części: osadzenie Petrażyckiego w otoczeniu innych socjologów; fragmenty biograficzne; problemy badawcze itp.