Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Nasza codzienna mowa. O języku potocznym

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
3) rozpoznaje argumentacyjny charakter różnych konstrukcji składniowych i ich funkcje w tekście; wykorzystuje je w budowie własnych wypowiedzi;
4) rozumie rolę szyku wyrazów w zdaniu oraz określa rolę jego przekształceń w budowaniu znaczenia wypowiedzi.
2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:
1) rozróżnia pojęcie stylu i stylizacji, rozumie ich znaczenie w tekście;
6) rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.) oraz określa ich funkcje w tekście;
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
5) posługuje się różnymi odmianami polszczyzny w zależności od sytuacji komunikacyjnej;
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
2) wykorzystuje składniowo‑znaczeniowy charakter interpunkcji do uwypuklenia sensów redagowanego przez siebie tekstu;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
11) stosuje zasady poprawności językowej i stylistycznej w tworzeniu własnego tekstu; potrafi weryfikować własne decyzje poprawnościowe;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
IV. Samokształcenie. spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2. włącza się w życie kulturalne szkoły, regionu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • redaguje opis przedmiotu;

  • układa pytania związane z przeczytanym tekstem;

  • wyjaśnia, czy wulgaryzmy są koniecznym komponentem języka potocznego;

  • redaguje rozprawkę na zadany temat.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • przedmioty codziennego użytku.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel kładzie na biurku różne przedmioty codziennego użytku. Będą potrzebne podczas lekcji do tworzenia opisów.

Faza wprowadzająca:

  1. Uczniowie wybierają jeden przedmiot spośród przyniesionych przez nauczyciela i redagują jego opis. Nauczyciel prosi, by dokonali tego takim językiem, jakim mówią na co dzień. Po wykonaniu zadania pyta uczniów, czy łatwo jest opisać coś językiem potocznym, czy jednak prościej jej stosować ten język podczas mówienia.

  2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji, podaje cel zajęć oraz kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie zapoznają się z sekcją „Przeczytaj”. Każda osoba robi to indywidualnie. Następnie chętne osoby przygotowują pytania na bazie przeczytanego materiału i zadają je koleżankom i kolegom w klasie. Młodzież odpowiada na te pytania, tym samym utrwala wiedzę nabytą w tej części materiału.

  2. Uczniowie przechodzą do sekcji „Film edukacyjny”. Zapoznają się z dołączonym multimedium i w parach wykonują polecenia 1 i 2. Po zakończeniu pracy chętna osoba z pary prezentuje odpowiedź, a nauczyciel weryfikuje jej poprawność.

  3. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się” (bez zadania 8.). Pierwszy uczeń, który skończy swoją pracę, podnosi rękę i od tej pory pozostali uczniowie mają minutę na udzielenie wszystkich odpowiedzi. Po upływie ustalonego czasu następuje sprawdzenie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o podsumowanie informacji z lekcji: czego uczniowie dowiedzieli się na temat języka potocznego, czy wszystko jest dla nich zrozumiałe, czy należy coś dopowiedzieć, przypomnieć.

Praca domowa:

  1. Przeczytaj fragment książki Piękny styl. Przewodnik człowieka myślącego po sztuce pisania XXI wieku Stevena Pinkera (ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”. Czy przekonuje cię stanowisko, jakie zajmuje autor w sporze o „czystość” języka, oraz jego argumenty?
    Napisz wypowiedź argumentacyjną, w której odniesiesz się do tekstu źródłowego i przedstawisz własne stanowisko oraz argumenty dotyczące opisanego problemu.

Materiały pomocnicze:

  • Danuta Buttler, Miejsce języka potocznego w wśród odmian współczesnego języka polskiego, [w:] S. Urbańczyk (red.), Język literacki i jego warianty, Wrocław 1982.

  • Iwona Korzeniewska, Potoczne zachowania językowe młodzieży, Annales Universitatis Mariae Curie‑Skłodowska, Sectio FF. Philologiae, 28/1 (2010), s. 45–58, Lublin 2010.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Film edukacyjny”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

Sprawdź się