SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Metody badania dawnego klimatu

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa:

V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.

Uczeń:

1. rozumie zasady ustalania wieku względnego i bezwzględnego skał oraz wydarzeń geologicznych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wskazuje metody badania dawnego klimatu,

• omawia najważniejsze metody badania klimatu,

• omawia, w jaki sposób interpretowana jest zmiana stosunku Indeks górny 18¹⁸O/Indeks górny 16¹⁶O w badaniach dawnego klimatu.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, poster/plakat, metody operatywne (praca z grafiką interaktywną)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze:

D.L. Eicher, Czas geologiczny, tłum. A. Hoffman, PWN, Warszawa 1979.

A.L. McAlester, Historia życia, tłum. I. Wróblewska, PWN, Warszawa 1979.

Przewodnik do ćwiczeń z geologii historycznej , red. S. Orłowski, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1978.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – pogadanka na temat zmian klimatu. Próba odpowiedzi na pytania:

  • Czy i jak zmienia się klimat współcześnie?

  • Czy w dawnych epokach geologicznych też zachodziły zmiany klimatu?

  • Co świadczy o tych zmianach? (można powiedzieć o powstawaniu węgla kamiennego – rośliny i gorący, wilgotny klimat; o zlodowaceniach…).

• Następnie nauczyciel, nawiązując do tematu lekcji, zadaje pytania:

  • Jak współcześnie badamy klimat?

  • Czy w dawnych czasach był badany?

  • Jak zbadać klimat występujący w dawnych epokach geologicznych?

• Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Dyskusja na forum klasy (pogadanka): Od czego zależy klimat? Jakie są elementy klimatu, które są mierzalne? Od kiedy dają się one zmierzyć?; Zaleca się wykorzystanie bloku tekstowego w e‑materiale.

• Nauczyciel wprowadza termin Paleoklimatologia.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby na podstawie e‑materiału, pracując w parach, nazwali metody badania dawnego klimatu; dodaje od siebie np. badanie dokumentacji historycznej i archeologicznej.

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, których zadaniem jest scharakteryzowanie jednej z wymienionych metod.

Metody badania klimatu (do losowania przez grupy):

1. Metoda dendrochronologiczna,

2. Metoda badania koralowców (również metoda izotopowa – zależność pomiędzy udziałem izotopów Indeks górny 18¹⁸O/Indeks górny 16¹⁶O),

3. Geologiczne zapisy zmian klimatu, np. metoda iłów warwowych, osady głębokomorskie (zależność pomiędzy udziałem izotopów Indeks górny 18¹⁸O/Indeks górny 16¹⁶O, analiza zawartości CaCOIndeks dolny 3₃),

4. Datowanie na podstawie rdzeni lodowych,

5. Badania palinologiczne (datowanie pyłkowe),

6. Badanie dokumentacji historycznej i archeologicznej.

• Uczniowie dostają arkusze papieru, tworzą poster/plakat dotyczący wylosowanej metody badawczej – mogą korzystać ze wszystkich dostępnych źródeł informacji.

• Ważna jest forma przedstawienia metody oraz selekcja informacji, które mają zostać podane klasie.

• Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu uczniowie przyczepiają swoje plakaty na tablicy, następnie przedstawiciele grup omawiają prace.

• Nauczyciel wspomaga uczniów, jeżeli jest taka potrzeba – uzupełnia informacje.

• Stworzenie krótkiej notatki zawierającej poznane metody badania dawnego klimatu.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy uczniowie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela zadań.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów i ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – opowiadają, co było łatwe, trudne i ciekawe.

Praca domowa

• Wyjaśnij, w jaki sposób interpretowana jest zmiana stosunku Indeks górny 18¹⁸O/Indeks górny 16¹⁶O w badaniach dawnego klimatu.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

• multimedium można wykorzystać podczas lekcji dotyczącej ustalania wieku względnego i bezwzględnego skał (zakres rozszerzony V.1).

• multimedium można także wykorzystać na lekcji powtórzeniowej z działu V z zakresu rozszerzonego.