Dla nauczyciela
Autor: Anna Juwan
Przedmiot: biologia
Temat: Fitochrom – budowa, mechanizm działania i funkcje
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Wyjaśnisz, czym jest fitochrom, i opiszesz jego budowę.
Wskażesz, w jakich formach występuje fitochrom, i wyjaśnisz, na czym polega reakcja fotokonwersji.
Wyjaśnisz, na czym polega reakcja fotoperiodyczna.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
z użyciem komputera;
rozmowa kierowana;
ćwiczenia interaktywne;
analiza animacji;
gwiazda pytań.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Fitochrom – budowa, mechanizm działania i funkcje”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 (w którym mają za zadanie ułożyć w prawidłowej kolejności zmiany zachodzące w roślinie przy zmianie stosunku okresów światła do okresów ciemności) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.
Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel pyta uczniów: „Skąd rośliny «wiedzą», kiedy zakwitnąć lub wykiełkować?”. Uczniowie swobodnie się wypowiadają na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu.
Faza realizacyjna:
Animacja pt. „Fitochrom – budowa, mechanizm i funkcje”. Uczniowie zapoznają się z medium w sekcji „Animacja”. Następnie w parach wykonują polecenia od 1 do 3 i konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów. Wybrane zespoły przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.
Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, a następnie prezentuje na tablicy interaktywnej schemat „gwiazdy pytań” (zob. materiały pomocnicze). Objaśnia uczniom, w jaki sposób powinni pracować ze schematem: na podstawie e‑materiału oraz innych źródeł mają opracować zagadnienie dotyczące fitochromu, odpowiadając na pytania widniejące na schemacie. Następnie każdy zespół dopisuje piąte pytanie i daje je do rozwiązania innej grupie. Nauczyciel sprawdza wykonanie zadania, podchodząc do każdej grupy. Koryguje ewentualne błędy. Wybrani przez nauczyciela uczniowie kolejno prezentują wyniki prac swojego zespołu.
Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie ocenić poprawność zdania: „Mając wpływ na długość okresu ciemności, jesteśmy w stanie pobudzić lub zahamować kwitnienie roślin”), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Uczniowie wyszukują w internecie konkretne przykłady zabiegów opisanych w ćwiczeniu nr 7 (np. uprawa chryzantem na Wszystkich Świętych), chętne osoby przedstawiają je na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie uzupełnić tabelę w taki sposób, by prawidłowo opisywała zmiany w poziomie fitochromu 730 i 660 zachodzące u roślin krótkiego i długiego dnia w zależności od stosunku okresów światła do okresów ciemności) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.
Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia od 3 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.
Materiały pomocnicze:
Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.
„Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:
Nauczyciel może wykorzystać animację na lekcji „Rośliny dnia krótkiego i długiego”.