Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Fitochrom – budowa, mechanizm działania i funkcje

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym jest fitochrom, i opiszesz jego budowę.

• Wskażesz, w jakich formach występuje fitochrom, i wyjaśnisz, na czym polega reakcja fotokonwersji.

• Wyjaśnisz, na czym polega reakcja fotoperiodyczna.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza animacji;

• gwiazda pytań.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Fitochrom – budowa, mechanizm działania i funkcje”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 (w którym mają za zadanie ułożyć w prawidłowej kolejności zmiany zachodzące w roślinie przy zmianie stosunku okresów światła do okresów ciemności) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel pyta uczniów: „Skąd rośliny «wiedzą», kiedy zakwitnąć lub wykiełkować?”. Uczniowie swobodnie się wypowiadają na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu.

Faza realizacyjna:

1. Animacja pt. „Fitochrom – budowa, mechanizm i funkcje”. Uczniowie zapoznają się z medium w sekcji „Animacja”. Następnie w parach wykonują polecenia od 1 do 3 i konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów. Wybrane zespoły przedstawiają odpowiedzi na forum klasy.

2. Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, a następnie prezentuje na tablicy interaktywnej schemat „gwiazdy pytań” (zob. materiały pomocnicze). Objaśnia uczniom, w jaki sposób powinni pracować ze schematem: na podstawie e‑materiału oraz innych źródeł mają opracować zagadnienie dotyczące fitochromu, odpowiadając na pytania widniejące na schemacie. Następnie każdy zespół dopisuje piąte pytanie i daje je do rozwiązania innej grupie. Nauczyciel sprawdza wykonanie zadania, podchodząc do każdej grupy. Koryguje ewentualne błędy. Wybrani przez nauczyciela uczniowie kolejno prezentują wyniki prac swojego zespołu.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 7 (w którym mają za zadanie ocenić poprawność zdania: „Mając wpływ na długość okresu ciemności, jesteśmy w stanie pobudzić lub zahamować kwitnienie roślin”), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

4. Uczniowie wyszukują w internecie konkretne przykłady zabiegów opisanych w ćwiczeniu nr 7 (np. uprawa chryzantem na Wszystkich Świętych), chętne osoby przedstawiają je na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie uzupełnić tabelę w taki sposób, by prawidłowo opisywała zmiany w poziomie fitochromu 730 i 660 zachodzące u roślin krótkiego i długiego dnia w zależności od stosunku okresów światła do okresów ciemności) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.

2. Omówienie ewentualnych problemów z rozwiązaniem ćwiczeń z sekcji „Sprawdź się”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 3 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania animacji:

• Nauczyciel może wykorzystać animację na lekcji „Rośliny dnia krótkiego i długiego”.