Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Granica z Niemcami i Czechami. Powstanie wielkopolskie i powstania śląskie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje i wskazuje na mapie obszary plebiscytowe;

• wyjaśnia, czym było powstanie wielkopolskie;

• wyjaśnia, dlaczego na Śląsku wybuchły powstania.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Granica z Niemcami i Czechami. Powstanie wielkopolskie i powstania śląskie”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Film + Sprawdź się” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmu.

Faza wstępna:

1. Przybliżenie przez nauczyciela wyświetlonych na tablicy: tematu i celów lekcji. Prowadzący omawia planowany przebieg zajęć.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Wskazani przed lekcją uczniowie prezentują i omawiają efekty swojej pracy. Nauczyciel oraz inni uczniowie zadają pytania prezentującym, w razie potrzeby uzupełniając ich wypowiedzi.

2. Praca z mapą interaktywną. Uczniowie analizują mapę i w parach wykonują polecenie nr 2: „Porównaj granice obszaru plebiscytowego z granicą podziału Górnego Śląska. Które z państw zyskało większą część? Dlaczego tak się stało?”. Wybrana dwójka uczniowska przedstawia odpowiedź, nauczyciel weryfikuje ją.

3. Praca z drugim multimedium („Wirtualny spacer”). Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem i wykonują polecenie nr 2: „Wyjaśnij, jaki był cel postawienia monumentu Czynu Powstańczego. Zwróć uwagę na symbolikę nawiązującą do przyjaźni polsko‑sowieckiej. Zastanów się, dlaczego pomnik powstał dopiero po II wojnie światowej”. Tworzą notatkę w formie mapy myśli. Po ustalonym czasie wybrana osoba przedstawia swoją propozycję mapy, pozostali uczniowie mogą ją uzupełniać o swoje propozycje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytania: W jaki sposób ustalano powojenne granice państw? W jaki sposób określono zachodnią i południową granicę II Rzeczypospolitej? Jak myślicie, czy ostateczne decyzje dotyczące przebiegu granic były zadawalające dla wszystkich zainteresowanych stron? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje odpowiedzi wraz z uzasadnieniem, mogą krótko dyskutować.

2. Prowadzący na koniec omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, ocenia przedstawione prace.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 2 z sekcji „Mapa interaktywna”.

Materiały pomocznicze:

J. Dowbor‑Muśnicki, Moje wspomnienia, Poznań 2013.

Wspomnienia z powstania wielkopolskiego, wybór i oprac. J. Karwat, Poznań 2007.

M. Lis. Powstanie śląskie i plebiscyt ze współczesnej perspektywy, Opole 2015.

Źródła do dziejów powstań śląskich, t. 3, cz.1, oprac. J. Przewłocki, W. Zieliński, Wrocław 1974.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać film, mapę oraz wrtualny spacer do przygotowania się do lekcji powtórkowej dotyczące ustalenia przebiegu granic II Rzeczypospolitej.