Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Tańczące rośliny – ruchy nutacyjne roślin

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz pojęcie ruchów nutacyjnych.

• Przedstawisz rodzaje ruchów nutacyjnych.

• Podasz przykłady roślin wykonujących ruchy nutacyjne.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• analiza tekstu źródłowego;

• gra dydaktyczna;

• mapa pojęć.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel pyta uczniów, jakie poznali ruchy roślin na ostatnich zajęciach („Nastie i nyktynastie”). Wyjaśnia, że rośliny wykonują również ruchy niezależne od bodźców zewnętrznych: ruchy nutacyjne. Opisuje krótko ich charakter i wyświetla filmy zawarte w sekcji „Przeczytaj”, wykonane metodą poklatkową.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

2. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wyjaśnili:
   1) w jaki sposób będzie zmieniał się ruch kołowy pędu przedstawionej na grafice rośliny, w miarę jej wzrastania;
   2) które organy wykonują ruchy nutacyjne i w jakim celu.
   Po upływie wyznaczonego wcześniej czasu wybrana para przedstawia swoje odpowiedzi na forum klasy.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie – na podstawie przytoczonego tekstu i własnej wiedzy – ocenić poprawność sformułowania: „Jedyną rolą wąsów czepnych u roślin jest zapewnienie im jak najszybszego wzrostu na długość przez uzyskanie lepszego dostępu do światła słonecznego”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

4. Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie – na podstawie zamieszczonych tekstów – porównać ruchy nutacyjne kanianki i latorośli), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

• Nauczyciel może wykorzystać grafikę interaktywną na lekcjach „Ruchy autonomiczne roślin” i „Jak poruszyć roślinę?”.