Sprawdź się
Uzupełnij tekst odpowiednimi sformułowaniami.
kołowe i wahadłowe, podpory, długości, wierzchołkową część pędu, indukowanych zewnętrznie, fotografii poklatkowej, zbiorcze i pojedyncze, autonomicznych, grubości, lepszego dostępu do światła, taniec, nierównomiernym, żywiciela, poziome i pionowe, większej ilości liści
Ruchy nutacyjne roślin zaliczane są do ruchów ............................................................, czyli ruchów tylko częściowo zależnych od czynników środowiska. Są to ruchy ............................................................, które są powodowane ............................................................ wzrostem różnych części organu. Ruchy nutacyjne wykonywane przez ............................................................ umożliwiają owijanie całych pędów wokół ............................................................. Dzięki wykonywaniu tych ruchów możliwe jest osiągnięcie przez roślinę znacznej ............................................................ przy zminimalizowaniu jej ............................................................. Pozwala to na uzyskanie ............................................................ i bardziej optymalnych warunków wzrostowych. Ruchy te przypominają ............................................................, a obserwować i badać je można dzięki .............................................................
Przyjrzyj się roślinom przedstawionym na poniższych fotografiach.
Przyporządkuj rośliny przedstawione na zdjęciach do odpowiednich grup.
Ziemniak, Pietruszka zwyczajna</strong>, Groch zwyczajny, Chmiel, Cytryna zwyczajna, Rdestówka powojowata, Bluszcz, Fasola szparagowa
| Rośliny wykonujące ruchy nutacyjne i owijające | |
|---|---|
| Rośliny, które nie wykonują ruchów nutacyjnych i owijających |
Połącz w pary nazwy roślin i cel wykonywanych przez nie ruchów nutacyjnych.
Ruchy wijące wierzchołkowej części pędu są wykonywane w celu owinięcia łodygi o długich międzywęźlach wokół podpory., Ruchy nutacyjne wąsów czepnych służą odnalezieniu podpory., Ruchy nutacyjne umożliwiają znalezienie rośliny-żywiciela.
| Siewka kanianki (Cuscuta) | |
| Groszek (Lathyrus) | |
| Fasola szparagowa (Phaseolus vulgaris) |
Przeciągnij właściwe określenia w miejsca wskazane strzałkami na ilustracji. Następnie przeczytaj poniższy tekst i wybierz poprawną nazwę rośliny przedstawionej na ilustracji oraz wskaż organ, który w najistotniejszy sposób wykonuje ruchy umożliwiające tej roślinie uzyskanie podpory.
Na ilustracji widoczna jest {#latorośl winorośli właściwej (Vitis vinifera)}{forma biczykowata fasoli szparagowej (Phaseolus vulgaris)}. Najistotniejszą rolę w znalezieniu podpory przez tę roślinę odgrywają ruchy {korzeni czepnych}{#wąsów czepnych}.
Przeanalizuj poniższe ilustracje.
Odnosząc się do zamieszczonych wyżej ilustracji i własnej wiedzy, wskaż zdania prawdziwe i fałszywe.
| Prawda | Fałsz | |
| Podczas ruchów owijających amplituda skrętu zależna jest od grubości (średnicy) ciała obcego, wokół którego wije się roślina. | □ | □ |
| Bodźcem utrwalającym skręt rośliny jest napotkanie ciała obcego podczas wykonywania ruchów szukających. | □ | □ |
| Oś obrotu ruchów owijających wyznaczana jest przez oś ciała obcego, będącego podporą dla wzrastającej rośliny. | □ | □ |
| Oś ruchów szukających nie jest dokładnie wyznaczona, najczęściej są to ruchy koliste i wahadłowe. | □ | □ |
| U większości roślin obserwuje się lewoskrętny kierunek ruchów nutacyjnych. | □ | □ |
Pnącza to rośliny naczyniowe, zielne lub zdrewniałe, o łodygach bardzo wydłużonych, cienkich i elastycznych, osiągających nieraz znaczne wysokości. Wyróżnia się:
Pnącza prymitywne – rośliny o pędach bez organów czepnych; wznoszące się przez opieranie na podporach, sąsiednich roślinach lub nawzajem o siebie.
Pnącza owijające się – rośliny, u których proces wspinania zachodzi za pomocą organów (pędów, ogonków liściowych lub wąsów) owijających się wokół elementów podpory. Zjawisko owijania zachodzi na skutek kontaktu tych organów z obcym ciałem, jeżeli jego kształt pozwala na owinięcie się.
Pnącza samoczepne – rośliny, u których proces integracji z elementami architektonicznymi zachodzi za pomocą organów czepnych – przylg lub korzeni czepnych.
Indeks górny Na podstawie: J. Borowski, B. Jackiewicz, Rośliny pnące na budowlach zabytkowych, [w:] „Ochrona Zabytków”, 1998, nr 51/4 (203), s. 402–417. Indeks górny koniecNa podstawie: J. Borowski, B. Jackiewicz, Rośliny pnące na budowlach zabytkowych, [w:] „Ochrona Zabytków”, 1998, nr 51/4 (203), s. 402–417.
Korzystając z informacji zawartych w powyższym tekście oraz własnej wiedzy, wskaż zdania formułujące poprawne wnioski.
- Ze względu na zajmowane powierzchnie pnącza są roślinami chętnie i często uprawianymi w obszarach miejskich w celu zwiększenia ilości tlenu i zmniejszenia zanieczyszczeń powietrza.
- Wytwarzanie przylg i korzeni czepnych to podstawowe mechanizmy sterujące ruchami nutacyjnymi.
- Pnącza owijające rosną w postaci zwiniętej nawet w przypadku braku kontaktu z ciałem obcym.
- Ruchy nutacyjne są podstawą wzrostu pnączy owijających się.
- Pnącza prymitywne są rodzajem pnączy najchętniej sadzonych na ścianach budynków, gdyż nie mają organów czepnych, które mogą ingerować w strukturę ścian.
- Pnącza samoczepne i owijające się mogą spowodować uszkodzenie powierzchni, które porastają.
- Pnącza owijające są w stanie prawidłowo wzrastać jedynie w bliskiej obecności zewnętrznych obiektów podporowych.
Łan grochu najczęściej wylega wtedy, gdy szybko rosnące i bujne rośliny są dobrze zaopatrzone w składniki pokarmowe i wodę, a łodygi wraz z liśćmi nie są zdolne utrzymać rozbudowanej biomasy w pozycji pionowej.
Indeks górny Źródło: A. G. Górny, W. K. Święcicki, Doskonalenie odmian grochu siewnego (Pisum sativum) w kierunku efektywniejszego wykorzystania słonecznej energii promienistej, [w:] „Postępy Nauk Rolniczych”, 2011, nr 4, s. 169–191. Indeks górny koniecŹródło: A. G. Górny, W. K. Święcicki, Doskonalenie odmian grochu siewnego (Pisum sativum) w kierunku efektywniejszego wykorzystania słonecznej energii promienistej, [w:] „Postępy Nauk Rolniczych”, 2011, nr 4, s. 169–191.
* wylegać – o roślinach rosnących razem w dużej ilości: położyć się wskutek złych warunków wegetacji
Wszystkie kanianki mają postać nagich, nitkowatych pędów (…). Gdy nasienie wykiełkuje, kiełek pełznie po ziemi, aż „wywęszy” roślinę żywicielską (…). Jeżeli siewka kanianki nie znajdzie żywiciela, obumiera po kilku dniach. Gdy go „dopadnie”, najpierw jej pęd owija się lewoskrętnie wokół łodygi rośliny żywicielskiej, następnie za pomocą lepkiej substancji przykleja się do niej i wydziela enzym, który zmiękcza ścianę komórkową. Kanianka wypuszcza ssawki, które wnikają do naczyń i rurek sitowych żywiciela. Teraz może już bez przeszkód pobierać wodę z solami mineralnymi i wszelkie potrzebne jej do życia składniki odżywcze.
Indeks górny Źródło: M. Mularczyk, Diabelskie włosy, [w:] „Wszechświat”, 2014, nr 1–3, str. 61. Indeks górny koniecŹródło: M. Mularczyk, Diabelskie włosy, [w:] „Wszechświat”, 2014, nr 1–3, str. 61.
Latorośle (…) to ulistnione pędy wyrastające w okresie wegetacji krzewów. (…) Latorośl (…) składa się z wierzchołka wzrostu (tzw. koronki), węzłów, międzywęźli, pąków, liści, kwiatostanów i wąsów czepnych. (…) Wąsy czepne są rozgałęzione, najczęściej podwójne. Wąsy, które nie trafiły na podporę, w ciągu lata zasychają, natomiast te, które się okręciły, np. wokół drutu, grubieją i do końca lata drewnieją.
Indeks górny Źródło: R. Myśliwiec, Uprawa winorośli, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Kraków 2013, s. 13. Indeks górny koniecŹródło: R. Myśliwiec, Uprawa winorośli, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Kraków 2013, s. 13.