Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Amanda Gałkowska, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak zapisać wzory i nazwy cukrów prostych w projekcji Fischera oraz Hawortha?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa poprogramowa:

Zakres podstawowy

XX. Cukry. Uczeń:

3) zapisuje wzory łańcuchowe w projekcji Fischera glukozy i fruktozy; wykazuje, że cukry proste należą do polihydroksyaldehydów lub polihydroksyketonów.

Zakres rozszerzony

XX. Cukry. Uczeń:

3) zapisuje wzory łańcuchowe w projekcji Fischera glukozy i fruktozy; wykazuje, że cukry proste należą do polihydroksyaldehydów lub polihydroksyketonów; rysuje wzory taflowe (Hawortha) anomerów alfa i beta glukozy i fruktozy; na podstawie wzoru łańcuchowego monosacharydu rysuje jego wzory taflowe; na podstawie wzoru taflowego rysuje wzór w projekcji Fischera; rozpoznaje reszty glukozy i fruktozy w disacharydach i polisacharydach o podanych wzorach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • pisze wzory łańcuchowe glukozy i fruktozy w projekcji Fischera;

  • wykazuje, że podany cukier należy do polihydroksyaldehydów lub polihydroksyketonów;

  • pisze wzory Hawortha (taflowe) anomerów alfa i beta glukozy oraz fruktozy;

  • rysuje wzór Hawortha (taflowy) na podstawie wzoru Fischera (łańcuchowego);

  • rysuje wzór Fischera (łańcuchowy) na podstawie wzoru Hawortha (taflowego);

  • rozpoznaje reszty glukozy i fruktozy w disacharydach i polisacharydach.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • burza mózgów;

  • dyskusja dydaktyczna;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • analiza materiału źródłowego;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca zbiorowa;

  • praca w grupach;

  • praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • rzutnik multimedialny;

  • tablica interaktywna/tablica i kreda.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informację zawartą we wprowadzeniu do e‑materiału na temat projekcji Fischera i Hawortha.

  2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pojęcia enancjomery.

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdaje im zestaw karteczek ze wzorami Fischera D‑glukozy, L‑glukozy, D‑fruktozy, L‑fruktozy oraz odpowiednimi nazwami. Uczniowie na podstawie informacji zawartych w e‑materiale przyporządkowują nazwy węglowodanów do odpowiednich wzorów Fischera. Uczniowie mogą korzystać z grafiki interaktywnej. Chętni lub wybrani uczniowie odczytują wyniki. W razie potrzeby nauczyciel uzupełnia podane informacje, jednocześnie oceniając pracę uczniów na lekcji.

  2. Uczniowie wykonują notatkę w zeszycie, zapisując wzory D‑glukozy, L‑glukozy, D‑fruktozy i L‑fruktozy.

  3. Nauczyciel przypomina uczniom podział monosacharydów na polihydroksyaldehydy (aldozy) oraz polihydroksyketony (ketozy), a także na triozy, tetrozy, pentozy, heksozy.

  4. Uczniowie ponownie pracują w grupach. Nauczyciel rozdaje karteczki ze wzorami D‑glukozy, L‑glukozy, D‑fruktozy, L‑fruktozy, D‑sorbozy, L‑sorbozy, D‑galaktozy, L‑galaktozy, D‑rybozy, L‑rybozy. Uczniowie grupują podane wzory Fischera węglowodanów do polihydroksyaldehydów i polihydroksyketonów.

  5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując zadania zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów: rozdaje każdemu uczniowi po karteczce z jednym wzorem Fischera monosacharydu. Uczniowie zapisują na karteczce nazwę cukru i określają jego przynależność do polihydroksyaldehydów lub polihydroksyketonów. Nauczyciel zbiera wyniki do sprawdzenia.

  2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłam/łem...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów, aby obejrzeli multimedium zawarte w e‑materiale oraz rozwiązali zadania.

Wskazówki metodyczne:

  1. Grafika interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do zajęć lub sprawdzian. Medium może też być wykorzystane przez uczniów nieobecnych na lekcji celem nadrobienia materiału.

Materiały pomocnicze:

  1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • wzór Fischera D‑glukozy

  • wzór Fischera L‑glukozy

  • wzór Fischera D‑fruktozy

  • wzór Fischera L‑fruktozy.

  1. Karteczki ze wzorami Fischera D‑glukozy, L‑glukozy, D‑fruktozy, L‑fruktozy, D‑sorbozy, L‑sorbozy, D‑galaktozy, L‑galaktozy, D‑rybozy, L‑rybozy.

Sprawdź się