Autor: Karolina Stojek‑Sawicka

Temat: Przemiany w rolnictwie i rozwój nauk przyrodniczych w XIX w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia najważniejsze zmiany i rozwiązania techniczne wprowadzone w rolnictwie w XIX w.;

• tłumaczy znaczenie teorii Darwina;

• wyjaśnia zmiany w diagnostyce chorób i ich leczeniu;

• przedstawia najważniejsze odkrycia i charakteryzuje rozwój nauk przyrodniczych w XIX w.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• metoda jigsaw.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania związane z tematem lekcji. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z zakresem zajęć? Uczniowie w postaci pytań formułują kryteria sukcesu do lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Metoda jigsaw. Uczniowie odliczają do trzech. Łączą się w zespoły według przydzielonych numerów. Każda grupa opracowuje fragment materiału z sekcji „Przeczytaj”:

• grupa 1 – Więcej i szybciej,

• grupa 2 – Skąd pochodzi człowiek?,

• grupa 3 – Postęp w medycynie.

Po zakończeniu pracy uczniowie zmieniają zespoły tak, by w każdym znalazła się przynajmniej jedna osoba z poprzednich grup. Uczniowie dzielą się wiedzą zdobytą wcześniej i uczą się od siebie nawzajem. Chętne lub wybrane osoby omawiają przydzielone zagadnienia. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania i weryfikować przedstawione informacje.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie 2: „Wskaż trzy – twoim zdaniem najważniejsze – odkrycia w dziedzinie nauk przyrodniczych, które nazwałbyś/nazwałabyś przełomowymi. Uzasadnij swoje zdanie, podając kryterium, którym się kierowałeś/kierowałaś, dokonując wyboru”. Następnie prosi uczniów, aby podzielili się na małe, cztero- lub pięcioosobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. Dodatkową opcją jest zgłaszanie przez grupy propozycji: jeden z uczniów zapisuje wszystkie na tablicy, a następnie uczniowie głosują na trzy, ustalając kolejność od najważniejszej ich zdaniem po najmniej istotną. W ten sposób szeregują propozycje według własnego wyboru.

3. Uczniowie analizują w parach treść polecenia 3: „Wyjaśnij, jakie znaczenie miał rozwój nauk przyrodniczych. Jakie zastosowanie znalazły odkrycia w dziedzinie nauk przyrodniczych dokonane w XIX w.?”, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane pary omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia 3 i 4, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

2. Na zakończenie nauczyciel ocenia pracę uczniowskich grup.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj ćwiczenie 9: „Wyobraź sobie, że żyjesz w czasach przed wybuchem I wojny światowej i pracujesz jako dziennikarz / dziennikarka. Napisz artykuł, w którym wyjaśnisz, dlaczego rozwój nauk przyrodniczych jest tak ważny. Wskaż dwa osiągnięcia, które w twoim przekonaniu miały największy wpływ na życie ludzi. Pamiętaj o zastosowaniu odpowiedniego stylu”.

Materiały pomocnicze:

R. Śniegocki, Historia od kongresu wiedeńskiego do I wojny światowej, cz. 2, Warszawa 2004.

A. Chwalba, Historia powszechna. Wiek XIX, Warszawa 2008.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z informacjami w sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę. Wówczas w fazie realizacyjnej zamiast pracować w grupach, mogą prezentować odpowiedzi na polecenia indywidualnie (lub w parach).