Autor: Anna Juwan

Temat: Pedogeneza i neotenia – znaczenie adaptacyjne i w ewolucji

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, czym są pedogeneza i neotenia.

• Wskażesz przykłady organizmów, które rozmnażają się na drodze pedogenezy lub neotenii.

• Opiszesz znaczenie adaptacyjne tych zjawisk.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z audiobookiem;

• mapa myśli;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Pedogeneza i neotenia - znaczenie adaptacyjne i w ewolucji”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczeń od 1 do 3 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Co wiesz na ten temat?”. Prosi wybranego ucznia o zapisywanie propozycji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Audiobook”). Uczniowie zapoznają się z materiałem udostępnionym przez nauczyciela. Następnie indywidualnie rozwiązują polecenie nr 1: porównują pedogenezę i neotenię oraz wyjaśniają, jakie dają korzyści.

2. Mapa myśli. Uczniowie tworzą indywidualnie mapy myśli związane z tematem lekcji, na podstawie treści z sekcji „Przeczytaj” oraz „Audiobook”.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 („Na podstawie treści lekcji oraz wiedzy własnej wyjaśnij, czym różni się aksolotl od ambystomy meksykańskiej. Czy poprawne jest nazywanie aksolotlem wszystkich przedstawicieli tego gatunku? Odpowiedź uzasadnij”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

4. Uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych ćwiczenie nr 8 („Wyjaśnij, czym różni się neotenia zupełna od niezupełnej”), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Po jego wykonaniu następuje omówienie rezultatów na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 6 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: wymyślają trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie” oraz zadaje im pytania podsumowujące:
   – Jakie znaczenie adaptacyjne mają pedogeneza i neotenia?
   – Jakie mają znaczenie w ewolucji?

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 4 i 5 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.