Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Marta Wróbel, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy produkcja cementu jest obojętna dla środowiska?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

3) opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem będzie odróżnienie skał wapiennych wśród innych skał i minerałów; pisze odpowiednie równania reakcji.

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

2) wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby (np. metale ciężkie, węglowodory, produkty spalania paliw, freony, pyły, azotany(V), fosforany(V) (ortofosforany(V)), ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego; opisuje rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania;

3) proponuje sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju;

5) pisze wzory hydratów i soli bezwodnych (CaSO4, (CaSO4)2·H2O i CaSO4·2H2O); podaje ich nazwy mineralogiczne; opisuje różnice we właściwościach hydratów i substancji bezwodnych; przewiduje zachowanie się hydratów podczas ogrzewania i weryfikuje swoje przewidywania doświadczalnie; wymienia zastosowania skał gipsowych; wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej; pisze odpowiednie równanie reakcji.

Zakres rozszerzony

XI. Zastosowania wybranych związków nieorganicznych. Uczeń:

3) opisuje rodzaje skał wapiennych (wapień, marmur, kreda), ich właściwości i zastosowania; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego celem będzie odróżnienie skał wapiennych od innych skał i minerałów; pisze odpowiednie równania reakcji;

5) pisze wzory hydratów i soli bezwodnych (CaSO4, (CaSO4)2·H2O i CaSO4·2H2O); podaje ich nazwy mineralogiczne; opisuje różnice we właściwościach hydratów i substancji bezwodnych; przewiduje zachowanie się hydratów podczas ogrzewania i weryfikuje swoje przewidywania doświadczalnie; wymienia zastosowania skał gipsowych; wyjaśnia proces twardnienia zaprawy gipsowej; pisze odpowiednie równanie reakcji.

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

2) wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby (np. metale ciężkie, węglowodory, produkty spalania paliw, freony, pyły, azotany(V), fosforany(V) (ortofosforany(V)), ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego; opisuje rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania;

3) proponuje sposoby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem i degradacją zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • wymienia, jakie zanieczyszczenia mogą powstawać podczas produkcji cementu;

  • charakteryzuje metody ograniczania emisji zanieczyszczeń w przemyśle cementowym.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • metoda lekcji odwróconej;

  • metaplan;

  • burza mózgów;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • technika gadająca ściana;

  • technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

  • praca w grupach;

  • praca indywidualna;

  • praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami z dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • rzutnik multimedialny.

Przed lekcją

Metoda lekcji odwróconej. Uczniowie otrzymują informację o konieczności przygotowania się do bieżącego tematu oraz zapoznaniu się z dokumentami dowolnego Zakładu Cementowego: Deklaracja Środowiskowa oraz Raport Zrównoważonego Rozwoju dowolnej cementowni (linki do wykorzystania – patrz materiały pomocnicze). Uczniowie również analizują grafikę interaktywną.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. W jaki sposób cementownie oddziałują na środowisko? Jak to wyglądało w przeszłości?

  2. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel uczniom przedstawia problem, który będzie przedmiotem dyskusji i pracy uczniów – czy produkcja cementu jest obojętna dla środowiska?

  2. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje arkusze papieru A1, mazaki. Informuje uczniów, że będą pracowali metodą metaplanu. wyjaśnia zasady pracy tą metodą.

  3. Metaplan. Uczniowie na arkuszach papieru rozplanowują zapis tematu, trzech pytań do rozważań w związku z problemem: Jak jest? Jak powinno być? Dlaczego nie jest tak, jak być powinno? oraz wnioski. Uczniowie analizują problem i zapisują odpowiedzi na poszczególne pytania oraz wyciągają ogólne wnioski. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów, wspiera ich. Po minionym czasie liderzy prezentują wykonane przez grupy plakaty z wykorzystaniem techniki gadająca ściana. Po prezentacji poszczególnych grup uczniowie wypracowują wspólne wnioski i zapisują w zeszytach.

  4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytania: jakie zagrożenia dla środowiska niosą cementownie? Jakimi metodami zmniejsza się emisję pyłów i gazów podczas produkcji cementu? Czym jest emisja procesowa w produkcji cementu?

  2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

  • Przypomniałem/łam sobie, że...

  • Co było dla mnie łatwe...

  • Czego się nauczyłem/łam...

  • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą wykorzystać grafiki interaktywne przygotowując się do zajęć lub podczas lekcji powtórzeniowej. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą ją wykorzystać jako nadrobienie zaległości.

Materiały pomocnicze:

  1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

  • Jakie zagrożenia dla środowiska niosą cementownie?

  • Jakimi metodami zmniejsza się emisję pyłów i gazów podczas produkcji cementu?

  • Czym jest emisja procesowa w produkcji cementu?

  1. Linki do materiałów dotyczących działań środowiskowych wybranych cementowni:

  • https://www.wartasa.com.pl/gfx/wartasa/userfiles/_wspoldzielony2/deklaracja_emas_wydanie_4.pdf, dostęp z dn. 25.05.2021

  • https://www.cemex.pl/zarzadzanie‑wplywem‑na‑srodowisko.aspx, dostęp z dn. 25.05.2021

  • https://www.polskicement.pl/wp‑content/uploads/2020/10/Raport‑Wplywu‑EY‑SPC.pdf, dostęp z dn. 25.2021

  • http://doi.prz.edu.pl/pl/pdf/zim/270, dostęp z dn. 25.05.2021

Inne materiały:

  • https://zasoby1.open.agh.edu.pl/dydaktyka/inzynieria_srodowiska/a_aparatura_s/files/1.htm

  1. Arkusze papieru A1, mazaki, glutaki.

Sprawdź się