Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Pesymizm Schopenhauera. Analiza teksu źródłowego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• analizuje fragmenty dzieła Arthura Schopenhauera Świat jako wola i przedstawienie;

• rekonstruuje zawarte w dziele Schopenhauera założenia jego filozofii;

• definiuje: woluntaryzm, irracjonalizm, pesymizm;

• wyjaśnia, dlaczego Schopenhauer jest idealistą;

• ukazuje różnice między filozofią Schopenhauera a koncepcjami innych idealistów niemieckich (Kant, Hegel).

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Pesymizm Schopenhauera. Analiza teksu źródłowego” ze wskazaniem na znajdujący się w lekcji tekst źródłowy. Uczniowie przygotowują przykład jednego dzieła sztuki korespondującego z treścią wskazanego tekstu, wraz z uzasadnieniem.

Faza wprowadzająca:

1. Po zalogowaniu na platformie nauczyciel prezentuje (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika) temat lekcji oraz cele zajęć. Omawia lub ustala razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Zalogowany na platformie nauczyciel sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje o swoje przykłady. Tę część lekcji kończy krótka dyskusja wokół poruszonej tematyki. Po zakończeniu dyskusji chętna lub wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem źródłowym. W zależności od przygotowania uczniów do lekcji nauczyciel prosi o ciche zapoznanie się z fragmentami tekstu źródłowego w zakładce „Przeczytaj”. Jeśli przygotowanie uczniów pozwala pominąć tę czynność, nauczyciel prosi, by w parach wynotowali po trzy pytania do tekstu. Następnie pary łączą się w grupy 4‑osobowe, w obrębie których opracowuje się odpowiedzi do pytań. Po upływie ustalonego czasu każda grupa prezentuje efekty pracy na forum klasy. Zarówno pozostałe grupy, jak i nauczyciel mogą komentować usłyszane odpowiedzi.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i wykonują polecenia:
   1. W tekście Arthura Schopenhauera poruszone zostały problemy metafizyczne oraz antropologiczne. Zapisz w formie mapy myśli, jakie konkretne problemy stawia Schopenhauer oraz nazwij stanowiska filozoficzne, które w związku z nimi zajmuje.;
   2. Zrekonstruuj tezy, które formułuje Schopenhauer w kontekście postawionych przez siebie problemów, oraz przedstaw argumenty, za pomocą których je uzasadnia.
   Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej lub zgłaszającej się na ochotnika grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel, korzystając z tablicy interaktywnej lub rzutnika, wyświetla treść ćwiczenia nr 2. Uczniowie pracują nad odpowiedziami indywidualnie. Następnie nauczyciel sprawdza w panelu użytkownika udzielone odpowiedzi i omawia je z uczniami.

4. Uczniowie dobierają się w pary i wykonują ćwiczenia nr 3–5. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

5. Ostatnią partię ćwiczeń (nr 6–7) uczniowie wykonują wspólnie i omawiają je razem z nauczycielem.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

• Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).

• Grzybowski J. i inni, Sposób na filozofię. Kluczowe zagadnienia z dydaktyki przedmiotowej, Warszawa 2016.

• Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).

• Migasiński J., Filozofia nowożytna, Warszawa 2011.

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 3, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać rozpisaną przez siebie mapę myśli do przygotowania się do lekcji powtórkowej.