Scenariusz zajęć

Autor: Agnieszka Dreczko, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Ćwiczenia w pisaniu równań reakcji z udziałem kwasów

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

9) opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów, w tym zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy; projektuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

9) opisuje typowe właściwości chemiczne kwasów, w tym zachowanie wobec metali, tlenków metali, wodorotlenków i soli kwasów o mniejszej mocy; projektuje i przeprowadza odpowiednie doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• pisze równania reakcji chemicznych z udziałem kwasów;

• przedstawia przebieg reakcji chemicznych za pomocą równań reakcji w formie cząsteczkowej, jonowej pełnej i jonowej skróconej;

• projektuje doświadczenia, w których jednym z reagentów będzie kwas.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• metoda lekcji odwróconej;

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• eksperyment chemiczny;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• gra edukacyjna;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• tablica interaktywna/tablica, kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przed lekcją:

1. Metoda lekcji odwróconej. Uczniowie zapoznają się z treściami w e‑materiale dotyczącymi właściwości chemicznych kwasów – reakcje chemiczne jakim ulegają.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie: w jaki sposób tworzą się kwaśne opady? Jakie reakcje mogą zachodzić podczas zakwaszania gleby?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół pytania: z jakimi substancjami reagują kwasy?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel podaje różne przykłady reakcji kwasów z innymi substancjami. Uczniowie zapisują przykłady w zeszytach, po czym chętni uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują je w formie cząsteczkowej, jonowej i jonowej skróconej. Nauczyciel weryfikuje poprawność zapisów.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Uczniowie będą przeprowadzali doświadczenie 1 „Reakcja tlenku miedzi(II) z kwasem chlorowodorowym” opisane z kartą pracy w e‑materiale. Prowadzący zajęcia rozdaje uczniom odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki. Uczniowie przechodzą do wykonania doświadczenia. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i wspiera ich. po minionym czasie liderzy grup przedstawiają obserwacje, wnioski. Równanie reakcji chętny lub wskazany uczeń zapisuje na tablicy. Nauczyciel weryfikuje poprawność zapisu.

3. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy trzyosobowe. Uczniowie podejmują grę edukacyjną zawartą w e‑materiale. Nauczyciel proponuje uczniom, że wygrany (który uzyska najwięcej pkt.) z każdej grupy otrzymuje nagrodę, np. w postaci bardzo dobrej oceny.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: z jakimi związkami chemicznymi reagują kwasy? Jakie produkty otrzymamy w reakcji kwas + metal aktywny? Na czym polega reakcja zobojętniania? Jakie produkty otrzymamy w reakcji kwasu azotowego(V) z węglanem wapnia? Wymień wszystkie możliwe substraty, jakie mogłyby być wzięte do reakcji, w której otrzyma się siarczan(VI) potasu i wodę.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co bylo dla mnie latwe...

• Czego się nauczyłem/łam...

• Co sprawiało mi trudności...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Gra edukacyjna może być użyta jako narzędzie pracy na lekcji, jako forma utrwalająca w podsumowaniu lekcji lub jako forma utrwalająca w pracy domowej.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Z jakimi związkami chemicznymi reagują kwasy?

• Jakie produkty otrzymamy w reakcji kwas + metal aktywny?

• Na czym polega reakcja zobojętniania?

• Jakie produkty otrzymamy w reakcji kwasu azotowego(V) z węglanem wapnia?

• Wymień wszystkie możliwe substraty, jakie mogłyby być wzięte do reakcji, w której otrzyma się siarczan(VI) potasu i wodę.

2. Tablice fizykochemiczne.