Scenariusz zajęć

Autor: Anna Florek, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jak z punktu widzenia mikroświata przebiegają reakcje chloru z metalami?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

5) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (${\text{Cl}}_2$, ${\text{O}}_2$, ${\text{N}}_2$, $\mathrm{S}$), Chloru, siarki z metalami ($\mathrm{Na}$, $\mathrm{K}$, $\mathrm{Mg}$, $\mathrm{Ca}$, $\mathrm{Fe}$, $\mathrm{Cu}$).

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

10) pisze równania reakcji ilustrujące typowe właściwości chemiczne niemetali, w tym między innymi równania reakcji: wodoru z niemetalami (${\text{Cl}}_2$, ${\text{Br}}_2$, ${\text{O}}_2$, ${\text{N}}_2$, $\mathrm{S}$), chloru, bromu i siarki z metalami ($\mathrm{Na}$, $\mathrm{K}$, $\mathrm{Mg}$, $\mathrm{Ca}$, $\mathrm{Fe}$, $\mathrm{Cu}$); chloru z wodą.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia przykłady metali, z którymi reaguje chlor;

• wyjaśnia mechanizm tworzenia się związków metali z chlorem na poziomie mikroświata i zapisuje odpowiednie równania reakcji chemicznych;

• omawia, jaki jest charakter chemiczny produktów reakcji metali z chlorem – chlorków metali;

• projektuje doświadczenie przedstawiające reakcję chloru z wybranymi metalami.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• dyskusja dydaktyczna;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• układy okresowe pierwiastków chemicznych;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje przykładowe pytanie: czy chlor reaguje ze złotem?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Pogadanka – na czym polega mechanizm tworzenia się związków metali z chlorem na poziomie mikroświata?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie poszukują odpowiedzi na pytanie „Jak atomy chloru i metalu reagują ze sobą?”. W tym celu uczniowie samodzielnie analizują grafikę interaktywną przedstawiającą modelowe ujęcie wybranych reakcji na poziomie mikroświata.

2. Nauczyciel zadaje pytanie uczniom do dyskusji na forum: Jakie właściwości chloru, a jakie metali decydują o tym, jak tworzą się i jakie właściwości mają związki chloru z metalami?

3. Uczniowie podchodzą do tablicy i ćwiczą zapisywanie odpowiednich równań reakcji chemicznych – przykłady proponuje nauczyciel.

4. Nauczyciel wyświetla tabelę z e‑materiału przedstawiającą różnicę elektroujemności oraz udział wiązania jonowego w %, po czym zadaje pytanie: Jak zinterpretować te dane zamieszczone w tabeli? Chętni uczniowie udzielają odpowiedzi.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania:

• Jak chlor reaguje z metalami?

• Co się dzieje z atomami, gdy sód i chlor reagują ze sobą?

• Czy chlor reaguje z miedzią i złotem?

• Jakie właściwości mają chlorki metali ?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/nauczyłem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grafika interaktywna będzie przydatnym multimedium do samodzielnej nauki w domu. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać ten zasób do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak chlor reaguje z metalami?

• Co się dzieje z atomami, gdy sód i chlor reagują ze sobą?

• Czy chlor reaguje z miedzią i złotem?

• Jakie właściwości mają chlorki metali?