Autor: Anna Juwan

Temat: Modyfikacje potranslacyjne białek

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz znaczenie modyfikacji potranslacyjnej białek.

• Omówisz rodzaje modyfikacji potranslacyjnych białek.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• śniegowa kula;

• mapa myśli;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Modyfikacje potranslacyjne białek”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 1 (w którym mają za zadanie przyporządkować opisy do odpowiednich nazw modyfikacji potranslacyjnych białek) z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel rozpoczyna pogadankę, zadając pytanie:
   – Jakie jest znaczenie modyfikacji potranslacyjnej białek?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna”). Uczniowie zapoznają się z symulacją interaktywną. Notują najważniejsze informacje.

2. Kula śniegowa. Uczniowie, pracując metodą kuli śniegowej, wykonują polecenia nr 1 i 2 do symulacji:
   – Wyjaśnij, czym są modyfikacje potranslacyjne białek. Uwzględnij wpływ modyfikacji białek na ich funkcje;
   – Opisz efekt tiolacji białek na ich strukturę.
   Nauczyciel objaśnia wspomnianą wyżej metodę i wynikające z niej kolejne etapy pracy:
   1) najpierw uczniowie będą indywidualnie opracowywać odpowiedzi na polecenia;
   2) potem połączą się w pary i porównają swoje propozycje, a na osobnej kartce zapiszą wspólne odpowiedzi;
   3) kolejnym krokiem będzie połączenie się par w czwórki, które – jak poprzednio – skonfrontują swoje odpowiedzi;
   4) przedstawiciele poszczególnych zespołów 4‑osobowych prezentują na forum klasy uzgodnione w grupie odpowiedzi.

3. Mapa pojęć. Uczniowie, pracując w parach, tworzą mapy myśli dotyczące cech poszczególnych rodzajów modyfikacji potranslacyjnej białek.

4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, czy przyłączenie ubikwityny do cząsteczki białka zawsze oznacza konieczność zniszczenia tej cząsteczki) oraz ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego inhibitory transferazy farnezylowej są potencjalnymi lekami przeciwnowotworowymi u ludzi) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie w 4‑osobowych grupach omawiają prawidłowe rozwiązanie. Po upływie wyznaczonego czasu wskazany przez nauczyciela przedstawiciel grupy prezentuje odpowiedź wraz z jej uzasadnieniem. Klasa ustosunkowuje się do niej. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 5 (w którym mają za zadanie wskazać spośród podanych enzymów te, które są zaangażowane w procesy modyfikacji białek, odwracają wprowadzane zmiany i te, które nie są zaangażowane w procesy modyfikacji) z sekcji „Sprawdź się”. Chętne osoby prezentują swoją odpowiedź.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Treści w sekcji „Symulacja interaktywna” można wykorzystać na lekcji jako podsumowanie i utrwalenie wiedzy uczniów.