Autor: Gabriela Iwińska

Temat: Badanie właściwości cukrów prostych oraz złożonych

Grupa docelowa:

Liceum ogólnokształcące i technikum, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XX. Cukry. Uczeń:

4) projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik potwierdzi właściwości redukujące np. glukozy; projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego wynik potwierdzi obecność grup hydroksylowych w cząsteczce monosacharydu, np. glukozy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne

Uczeń:

• porównuje właściwości cukrów prostych i złożonych;

• wskazuje różnicę między cukrami prostymi a złożonymi;

• projektuje i przeprowadza doświadczenie pozwalające zbadać wybrane właściwości cukrów prostych i złożonych.

Strategie nauczania:

• strategia asocjacyjna;

• strategia problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego oraz ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja;

• technika zdań podsumowujących;

• burza mózgów;

• eksperyment chemiczny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytania, zaciekawiając tematem. Przykładowe pytania: Czy wiecie, że tylko niektóre węglowodany są rozpuszczalne w wodzie? Czy wiecie które to są węglowodany? Jakie są właściwości cukrów prostych i złożonych? W jaki sposób można je zbadać?

2. Nauczyciel przedstawia uczniom temat zajęć: „Badanie właściwości cukrów prostych oraz złożonych” i prosi, by na jego podstawie uczniowie sformułowali cel lekcji oraz kryteria sukcesu.

3. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół właściwościami i różnicami między cukrami prostymi a złożonymi.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie samodzielnie analizują treści w e‑materiale, dotyczące właściwości cukrów prostych i złożonych oraz różnic pomiędzy nimi. Robią notatki. Po minionym czasie chętni uczniowie odczytują swoje notatki i wyjaśniają, jak rozumieją poruszane kwestie. Nauczyciel i pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi i ewentualnie wyjaśniają niezrozumiałe kwestie.

2. Uczniowie w parach pracują z wykorzystaniem wirtualnego laboratorium, wykonując zawarte tam polecenia. Uczniowie uzupełniają wirtualny dzienniczek formułując problem badawczy, hipotezę, przebieg doświadczenia, obserwacje i wnioski. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów, wspiera ich, wyjaśnia niezrozumiałe kwestie. Chętni uczniowie na forum przedstawiają wyniki pracy, a nauczyciel weryfikuje je pod kątem poprawności.

3. Eksperyment chemiczny – „Badanie właściwości wybranych cukrów prostych i złożonych” zgodnie z instrukcją zamieszczoną w materiale pomocniczym (karta pracy ucznia). Nauczyciel z pomocą wybranych uczniów – asystentów przeprowadza doświadczenie. Uczniowie wybierają odpowiednie szkło i sprzęt laboratoryjny oraz odczynniki przygotowane przez nauczyciela na stole laboratoryjnym. Nauczyciel rozdaje karty pracy ucznia. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i wspiera ich. Każdy uczeń samodzielnie stawia problem badawczy, hipotezę, a następnie opisuje przebieg doświadczenia, obserwacje, wyniki oraz wnioski.

4. Przedstawienie wniosków. Chętne lub wybrane przez prowadzącego osoby przedstawiają efekty swojej pracy na forum klasy i zapisują poprawne odpowiedzi na tablicy. Nauczyciel uzupełnia oraz wyjaśnia niezrozumiałe kwestie.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie, pracując w parach, tworzą krzyżówkę podsumowującą zajęcia. Pary siedzące obok siebie wymieniają się krzyżówkami i rozwiązują je.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie również zamieszczają w swoim portfolio:

   • Przypomniałem/łam sobie, że...

   • Co było dla mnie łatwe...

   • Czego się nauczyłem/łam...

   • Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

1. Nauczyciel prosi uczniów o wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale – zestaw ćwiczeń, które nie zostały rozwiązane podczas zajęć.

Materiały pomocnicze:

1. Doświadczenie:

Sprzęt laboratoryjny: probówki, palnik, zapałki, łyżka do spalań, zlewka (500 ml), trójnóg, cylinder miarowy.

Odczynniki chemiczne: glukoza, fruktoza, celuloza, skrobia, sacharoza, woda destylowana, etanol.

Instrukcja wykonania doświadczenia:

• Dla każdego z cukrów przygotuj zestaw: sucha probówka, probówka z wodą, probówka z alkoholem.

• Dodaj 2g cukru do czystej probówki, określ jego stan skupienia, barwę, zapach, smak. Następnie wlej 10 ml wody i oceń rozpuszczalność.

• Następnie przy pomocy łyżki do spalań przeprowadź próbę palności każdej z substancji.

• Stwórz łaźnię wodną i umieść probówki z wodą w ogrzanej wodzie. Oceń rozpuszczalność każdej substancji w tym przypadku.

• Dodaj cukier do probówki z alkoholem i zapisz obserwacje.

2. Karta pracy ucznia:

3. Karta charakterystyki substancji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Wirtualne laboratorium uczniowie mogą wykorzystać przygotowując się do sprawdzianu.