Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Monologion św. Anzelma. Charakterystyka trzech dowodów istnienia Boga

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rekonstruuje dowody na istnienie Boga Anzelma z Canterbury;

• wyjaśnia znaczenie dowodów Anzelma dla rozwoju filozofii scholastycznej;

• porównuje argumenty Anzelma z innymi rodzajami dowodów na istnienie Boga.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• śniegowa kula;

• schemat.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Monologion św. Anzelma. Charakterystyka trzech dowodów istnienia Boga”. Prosi uczniów, aby przygotowali wstępne informacji, które pozwolą umiejscowić filozofię św. Anzelma w kontekście biograficznym oraz historyczno‑filozoficznym.

Faza wprowadzająca:

1. Wybrani lub chętni uczniowie prezentują przygotowane w domach prace. Krótka dyskusja wokół poruszonej tematyki.

2. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

3. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji. Prosi wybranego ucznia o przeczytanie pytań znajdujących się we wprowadzeniu do e‑materiału: Dlaczego pewne rzeczy uznajemy za lepsze, a inne za gorsze? Skąd wiemy, że pewna rzecz jest większa od innej? Czy istnieje jedna, uniwersalna miara, która pozwala nam to ocenić? Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Śniegowa kula. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracowali metodą kuli śniegowej, analizując problem: Anzelm przedstawił trzy dowody na istnienie Boga. Dokonaj ich rekonstrukcji i interpretacji.
   Pierwszy etap pracy jest indywidualny: uczniowie samodzielnie opracowują odpowiedzi, następnie łączą się w pary konfrontując zapisane pomysły. Kolejny etap to połącznie par w zespoły 4‑osobowe, które prowadzą dyskusję i weryfikują swoje przemyślenia, a ostatecznie postawiony problem omawiamy jest na forum klasy. Na każdym etapie uczniowe zapisują swoje pomysły na nowej kartce. Nauczyciel dokonuje przeglądu przedstawianych przez uczniów rozwiązań i uzupełnia je w razie potrzeby

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Schemat”. Odczytanie poleceń do multimedium:
   – Zapoznaj się ze schematem przedstawiającym trzy dowody na istnienie Boga z Monologionu. Zastanów się, co o świecie mówią te dowody. Scharakteryzuj świat wyłaniający się z myśli Anzelma.
   – Dopasuj do każdego z dowodów odpowiedni cytat.
   Uczniowie pracują w parach.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Uczniowie indywidualnie rozwiązują ćwiczenia nr 1‑5. Omówienie wyników na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie 8. „Czy dowody na istnienie Boga przedstawione w Monologionie mają sens, jeśli zrezygnujemy z ontologicznego założenia o istnieniu hierarchii bytów? Skąd zaczerpnął je Anzelm?”

2. Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, a następnie wszyscy wspólnie omawiają: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego.

Praca domowa:

1. Zaproponuj dwa teksty korespondujące z omawianymi podczas lekcji pojęciami. Przygotuj uzasadnienie swojego wyboru.

Materiały pomocnicze:

• Kołakowski L., Jeśli Boga nie ma..., Kraków 1988.

• Saranyana Josep I., Illanes J. L., Historia teologii, Kraków 1997.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Schemat” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.