Sprawdź się
Wskaż dowody, które pojawiają się w Monologionie Anzelma z Canterbury.
- Skoro rzeczy tworzą hierarchię doskonałości, musi istnieć byt najdoskonalszy.
- Skoro w przyrodzie istnieje ruch, musi istnieć pierwsza przyczyna ruchu.
- Skoro każdy byt dąży do pewnego celu, musiało istnieć rozumne bóstwo, które wyznaczyło cele wszystkiemu, co istnieje.
- Skoro wszystko, co istnieje, istnieje ze względu na coś innego, musi istnieć również to coś innego – ostateczna przyczyna bytu.
Wskaż stanowisko dotyczące relacji wiary i rozumu, które byłoby najbliższe poglądom Anzelma.
- Wiara jest sprzeczna z rozumem.
- Wiara wynika z wiedzy.
- Wiara jest tym samym, co wiedza.
- Wiara nie jest sprzeczna z rozumem.
Zdecyduj, które z przedstawionych niżej twierdzeń są prawdziwe, a które fałszywe.
| Twierdzenie | Prawda | Fałsz |
| Wszystkie prawdy objawione przekraczają możliwości poznawcze ludzkiego rozumu. | □ | □ |
| Anzelm był przedstawicielem supranaturalizmu. | □ | □ |
| Zgodnie z poglądami Anzelma, zasady logiki obowiązują w teologii. | □ | □ |
| Zgodnie z poglądami Anzelma poznanie Boga jest irracjonalne i intuicyjne. | □ | □ |
Wybierz pojęcia, które są reprezentowane w Monologionie Anzelma:
- hierarchia bytów
- scholastyka
- rozum
- aprioryzm
- supranaturalizm
- aposterioryzm
- irracjonalizm
- intuicjonizm
Innym wielkim filozofem chrześcijańskim, który dowodził istnienia Boga za pomocą racjonalnych argumentów był św. Tomasz z Akwinu. Zaznacz te spośród jego argumentów, które twoim zdaniem mają swoje źródło w argumentach Anzelma z Monologionu.
- Skoro w przyrodzie istnieje ruch, a każdy byt musi zostać wprawiony w ruch przez coś innego, musi istnieć pierwsza przyczyna ruchu.
- Skoro wszystko, co istnieje, ma swoją przyczynę, musi istnieć pierwsza, samoistna przyczyna świata.
- Skoro byty tworzą hierarchię doskonałości, musi istnieć byt najdoskonalszy.
- Skoro przyroda jest uporządkowana w sposób celowy, musi istnieć istota najwyższa, która ją w ten sposób zorganizowała.
Uporządkuj trzy argumenty Anzelma zaczynając od tego, który uznajesz za najskuteczniejszy, a kończąc na najsłabszym. Opisz własnymi słowami, na czym polega każdy z nich i uzasadnij swój wybór.
Opis średniego argumentu:
Opis najgorszego argumentu:
Uzasadnienie:
Trzy dowody z Monologionu stały się podstawą sformułowania dowodu ontologicznego w innym dziele Anzelma – Proslogionie. Zapoznaj się z fragmentem, który prezentuje rozumowanie Anzelma z Proslogionu i odpowiedz na pytanie, jakie stanowisko epistemologiczne leży u jego podstaw.
Historia filozofiiJeśli posiadamy pojęcie istoty najdoskonalszej, to istnieje ona w naszej myśli. Ale: czy istnieje tylko w naszej myśli, czy również w rzeczywistości? Jeśli istota najdoskonalsza istnieje w rzeczywistości, to posiada własność, której pozbawiona byłaby istota najdoskonalsza istniejąca tylko w naszej myśli, mianowicie własność istnienia rzeczywistego; jest więc od niej o tę własność doskonalsza. Przeto istota najdoskonalsza, gdyby istniała tylko w myśli, nie byłaby najdoskonalsza; byłaby wiec czymś sprzecznym. Zatem istota najdoskonalsza nie może istnieć tylko w myśli, lecz musi istnieć w rzeczywistości: wynika to z pojęcia Boga.
Źródło: Władysław Tatarkiewicz, Historia filozofii, t. 1, Warszawa 2014, s. 253–254.
Czy dowody na istnienie Boga przedstawione w Monologionie mają sens, jeśli zrezygnujemy z ontologicznego założenia o istnieniu hierarchii bytów? Skąd zaczerpnął je Anzelm?