Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Historie rodzinne w wybranych opowiadaniach Brunona Schulza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
15) wykorzystuje w interpretacji utworów literackich potrzebne konteksty, szczególnie kontekst historycznoliteracki, historyczny, polityczny, kulturowy, filozoficzny, biograficzny, mitologiczny, biblijny, egzystencjalny;
III. Tworzenie wypowiedzi.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
6) tworzy spójne wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: wypowiedź o charakterze argumentacyjnym, referat, szkic interpretacyjny, szkic krytyczny, definicja, hasło encyklopedyczne, notatka syntetyzująca;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;
Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:
2) rozumie pojęcie tradycji literackiej i kulturowej, rozpoznaje elementy tradycji w utworach, rozumie ich rolę w budowaniu wartości uniwersalnych;
3) rozpoznaje w utworach cechy prądów literackich i artystycznych oraz odczytuje ich funkcje;
5) rozpoznaje mitologizację i demitologizację w utworach literackich, rozumie ich uniwersalny charakter oraz rolę w interpretacji;
Lektura obowiązkowa
22) Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyszukuje informacji na temat Drohobycza, istotnych w kontekście omawiania postaci Bruno Schulza;

  • charakteryzuje postać ojca z utworu Sklepy cynamonowe;

  • bierze udział w dyskusji na temat roli biografii Brunona Schulza w jego twórczości;

  • redaguje opowiadanie bądź notatkę na zadany temat.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • dyskusja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Uczniowie odnajdują informacje na temat Drohobycza (miasta leżącego obecnie na terenie Ukrainy). Nauczyciel wyjaśnia, że Bruno Schulz, o którym będzie mowa podczas lekcji, urodził się w tej miejscowości i jego losy były ściśle z nią związane.

Faza wprowadzająca:

  1. Uczniowie analizują oś czasu zamieszczoną w sekcji „Przeczytaj”. Podają ustnie informacje, którymi chcieliby tę oś uzupełnić (na podstawie pracy wykonanej w domu).

  2. Po zapoznaniu się z treścią całej sekcji „Przeczytaj” uczestnicy lekcji wyjaśniają tajemnicę postaci ojca w twórczości Schulza

Faza realizacyjna:

  1. Uczniowie przechodzą do sekcji „Film” i indywidualnie zapoznają się z zamieszczonym tam wykładem Edwarda Pasewicza. Następnie w parach charakteryzują postać ojca ze Sklepów cynamonowych.

  2. Dyskusja Nauczyciel dyskutuje wraz z uczniami na temat roli biografii Brunona Schulza w jego twórczości. Uczniowie mogą podczas rozmowy wskazać elementy biograficzne w Sklepach cynamonowych.

  3. Uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Film”. Następnie dzielą się na dwie grupy: jedna wykonuje polecenie 1. z tej sekcji, a druga - polecenie 3. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia.

Faza podsumowująca:

  1. W ramach podsumowania uczniowie przechodzą do sekcji „Audiobook” i indywidualnie wykonują polecenie 1. (Wysłuchaj opowiadania Brunona Schulza pt. Nawiedzenie, a następnie wynotuj wszystkie elementy, które niosą ładunek autobiograficzny. Sformułuj wniosek – jaki obraz Drohobycza i rodziny Schulza wyłania się z tych fragmentów?). Nauczyciel daje uczniom czas na przemyślenie odpowiedzi, następnie prosi wybraną osobę o wypowiedź, a pozostałych uczniów o uzupełnienie.
    Polecenie 2. z tej sekcji uczniowie wykonują w parach.

Praca domowa:

  1. Zastanów się, czy w twoim życiu rodzinnym nastąpiło zdarzenie, które można by opisać w stylu Brunona Schulza – odrealnionym, nasyconym określeniami odwołującymi się do zmysłów, nasyconym metaforyką. Napisz opowiadanie albo zredaguj notatkę na temat tego zdarzenia.

Materiały pomocnicze:

  • Radosław Kostrzewa, „PATER FAM ILIAS” - ROZWAŻANIA O W IZERUNKACH OJCA W TWÓRCZOŚCI BRUNONA SCHULZA, Pamiętnik Literacki LXXXVI, 1995, z. 4.

  • https://www.polskieradio.pl/39/156/Artykul/2216586,Bruno‑Schulz‑Wszystko‑czego‑ten‑pisarz‑sie‑dotknal‑powinno‑byc‑sygnowane‑slowem‑tajemnica

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Film