Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Równowaga chromian(VI) – dwuchromian(VI)

Grupa odbiorcza: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych.

III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń:

1) bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi;

2) projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, rejestruje ich wyniki w różnej formie, formułuje obserwacje, wnioski oraz wyjaśnienia;

3) stawia hipotezy oraz proponuje sposoby ich weryfikacji;

4) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Poziom rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych.

III. Opanowanie czynności praktycznych. Uczeń:

1) bezpiecznie posługuje się sprzętem laboratoryjnym i odczynnikami chemicznymi;

2) projektuje i przeprowadza doświadczenia chemiczne, rejestruje ich wyniki w różnej formie, formułuje obserwacje, wnioski oraz wyjaśnienia;

3) stosuje elementy metodologii badawczej (określa problem badawczy, formułuje hipotezy oraz proponuje sposoby ich weryfikacji);

4) przestrzega zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, w jakim środowisku jony chromianowe(VI) oraz dwuchromianowe(VI) wykazują trwałość;

• pisze równania reakcji chromianu(VI) z kwasem;

• pisze równania reakcji dwuchromianu(VI) z wodorotlenkiem;

• projektuje sposób badania równowagi chromian(VI) – dwuchromian (VI).

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• burza mózgów;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza tekstu źródłowego;

• film edukacyjny;

• eksperyment chemiczny;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica multimedialna/tablica, kreda marker.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom przykładowe pytania:

• Jak myślicie czy środowisko chemiczne, w jakim znajdują się substancje, ma znaczenie?

• Co się stanie z substancją chemiczną, gdy zostanie zmienione jej środowisko chemiczne?

2. Rozpoznanie wiedzy wstępnej uczniów. Uczniowie przypominają wszystkie informacje jakie do tej pory poznali na temat chromu.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, jakie zostaną użyte w czasie lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczniów, że wyświetli film edukacyjny dotyczący tematu lekcji. Uczniowie wypowiadają się na forum klasy, czego oczekują od filmu, na jakie pytania chcieli by uzyskać odpowiedzi.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej dla uczniów film edukacyjny dotyczący równowagi chromian(VI) – dwuchromian(VI), z uwzględnieniem widma UV‑VIS , po czym nauczyciel z uczniami dokonują podsumowania nowych wiadomości.

3. Uczniowie w parach wykonują polecenie do medium bazowego. Następne wybrane osoby przedstawiają wyniki pracy. Nauczyciel weryfikuje je pod kątem poprawności i ewentualnie wyjaśnia uczniom niezrozumiałe dla nich kwestie.

4. Eksperyment chemiczny. Zadaniem uczniów jest wykonanie doświadczenia „Równowaga chromian(VI)-dichromian(VI). Uczniowie ze wskazanego szkła i sprzętu oraz odczynników wybierają te, które są im potrzebne do przeprowadzenia eksperymentu (instrukacja w materiałach pomocniczych). Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje karty pracy, które uczniowie uzupełniają podczas wykonywania tego zadania i monitoruje pracę uczniów. Po zakończeniu pracy uczniowie prezentują swoje efekty. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną prezentowanych efektów przez uczniów.

5. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania:

• Jaką barwę przyjmują roztwory chromianów (VI) i dwuchromianów(VI)?

• W jaki sposób można badać równowagę chromian(VI) – dwuchromian(VI)?

• Dlaczego roztwory chromianu(VI) i dwuchromianu(VI) mogą być badane za pomocą spektroskopii UV‑VIS?

2. Na koniec lekcji nauczyciel prosi uczniów o uzupełnienie w ich portfolio następujących zdań:

• Dziś nauczyłem/łam się, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudności sprawiło mi...

• Zaskoczyło mnie...

• Przypomniałem/łam sobie, że...

Praca domowa:

Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie prezentacji na temat zalet i wad chromianów(VI) i dwuchromianów(VI) (do czego są wykorzystywane, jakie są ich wady – z uwzględnieniem szkodliwości).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny uczniowie mogą wykorzystać podczas rozwiązywania zadań, podczas przygotowywania się do lekcji i sprawdzianu. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą film wykorzystać do uzupełnienia braków podczas nieobecności.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jaką barwę przyjmują roztwory chromianów (VI) i dwuchromianów(VI)?

• W jaki sposób można badać równowagę chromian(VI) – dwuchromian(VI)?

• Dlaczego roztwory chromianu(VI) i dwuchromianu(VI) mogą być badane za pomocą spektroskopii UV‑VIS?

2. Doświadczenie chemiczne – „Równowaga chromian(VI)-dichromian(VI).

Szkło i sprzęt laboratoryjny: zlewki, bagietki, pipety, łyżeczki.

Odczynniki chemiczne: woda, wodorotlenek sodu, dichromian(VI) potasu, kwas siarkowy(VI).

Instrukcja wykonania:

• Przygotuj roztwór dichromianu(VI) potasu.

• Obserwuj zmiany.

• Przygotuj roztwór wodorotlenku sodu i dodaj go do dichromianu(VI)potasu.

• Obserwuj zmiany.

• Dodaj pipetą kwas siarkowy (VI).

• Obserwuj zmiany.

3. Karty charakterystyk substancji.

4. Karta pracy ucznia: