Scenariusz zajęć

Autor: Mateusz Flacha, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Czy związki siarki z wodorem mogą tworzyć łańcuchy?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym.

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad.

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

6) klasyfikuje wodorki ze względu na ich charakter chemiczny (kwasowy, zasadowy i obojętny); projektuje i przeprowadza doświadczenie, którego przebieg pozwoli wykazać charakter chemiczny wodorku; wnioskuje o charakterze chemicznym wodorku na podstawie wyników doświadczenia; pisze odpowiednie równania reakcji potwierdzające charakter chemiczny wodorków; opisuje typowe właściwości chemiczne wodorków pierwiastków 17. grupy, w tym ich zachowanie wobec wody i zasad.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia analogie pomiędzy związkami tlenu z wodorem oraz siarki z wodorem;

• wyjaśnia, czym są polisulfany;

• opisuje otrzymywanie polisulfanów;

• wyjaśnia, czym jest mleko siarkowe.

Strategie nauczania:

• asocjacyjno‑operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materialu źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• film samouczek;

• technika bateria.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel dzieli tablicę na dwie części oraz prosi dwóch uczniów o wypisanie informacji o atomach tlenu i siarki, np. konfiguracji elektronowej, położenie w układzie okresowym, sposoby osiągnięcia trwałej konfiguracji gazu szlachetnego.

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel prosi uczniów o wymienienie wszystkich znanych związków, które zawierają wyłącznie tlen i wodór.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom na tablicy multimedialnej film samouczek. Uczniowie formułują pytania do treści filmu, a po jego projekcji zadają je sobie nawzajem i udzielają odpowiedzi. Pozostali uczniowie weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów. Następnie wykonują w zeszycie sketchnotkę – chętna osoba prezentuje ją na forum klasy. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenie, które jest zawarte w medium.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy zadaniowe (grup roboczych może być więcej:

• grupa I – łańcuchowe związki siarki i wodoru (pojęcie polisulfanów, wzór ogólny, budowa łańcucha, schemat budowy zygzakowatej);

• grupa II – otrzymywanie i stabilność polisulanów (etapy otrzymywania, właściwości, równanie rozkładu przykładowego polisulfanu, mleko siarkowe).
  Uczniowie mogą korzystać z dostępnych źródeł informacji, w tym z e‑materiału. Nauczyciel rozdaje arkusz papieru A3, mazaki i monitoruje przebieg pracy uczniów. Po wyznaczonym czasie liderzy grup prezentują efekty pracy, pozostali uczniowie mogą włączać się do dyskusji.

3. Uczniowie pracują w parach z częścią „Sprawdź się”. Wykonują zadania. Nauczyciel może wyświetlić treść poleceń na tablicy multimedialnej. Po każdym przeczytanym poleceniu, daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie chętna osoba z danej pary udziela odpowiedzi/prezentuje rozwiązanie na tablicy. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej. Ćwiczenia, których uczniowie nie zdążą wykonać podczas lekcji, mogą być zlecone do wykonania w ramach pracy domowej.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie na planszy, z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10%, zaznaczają cenkami, w jakim stopniu opanowali zagadnienia, które wynikają z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji. W przypadku, gdy bateria nie jest naładowana w 100%, zastanawiają się, w jaki sposób podnieść swój poziom posiadanej wiedzy.

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, dlaczego roztwór wodny polisiarczku sodu ma odczyn zasadowy.

2. 10 g ${\text{H}}_2{\text{S}}_2$ poddano rozkładowi. Wydajność tego procesu wynosiła 50%. Powstały gaz zbierano i przepuszczono przez 100 cmIndeks górny 3³ wody, znajdującej się w płuczce. Wydajność rozpuszczania gazu wynosiła 10%. Podaj stężenie molowe otrzymanego kwasu siarkowodorowego. Wynik podaj w molach/dmIndeks górny 3³ w postaci liczby całkowitej.

3. Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może zostać wykorzystany podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje planszę z narysowaną baterią i zaznaczonymi poziomami jej naładowania, np. co 5‑10% do oceny stopnia opanowania zagadnień oraz cenki dla uczniów.

2. Nauczyciel przygotowuje arkusze papieru A3, mazaki.

3. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Co to są polisuflany?

• Jak się otrzymuje polisuflany?

• Co to jest mleko siarkowe?