Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Z ciemności ku światłości - sztuka romańska i gotycka na ziemiach polskich

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XIII. Kultura średniowiecza.

Uczeń:

4) charakteryzuje sztukę romańską i gotycką.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe, 

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• umie rozpoznawać dzieła sztuki romańskiej i gotyckiej.

• znajduje przykłady takich dzieł na mapie Polski i w swojej okolicy.

• ocenia, czy warto inwestować w odbudowę i restaurację dzieł sztuki średniowiecznej w Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm

Metody i techniki nauczania:

• wędrujące plakaty;

• JIGSAW;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu  klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• flipcharty, markery

Przebieg zajęć:

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów aby zapoznali się z tekstem zawartym w  e‑podręczniku włącznie z animacją, żeby w czasie lekcji wykazać się znajomością podstawowych wiadomości dotyczących średniowiecznych stylów.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

2. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy (pierwsza to styl romański a druga gotycki) i przygotowuje materiały do dzisiejszej lekcji: arkusze, markery, fotografie.

3. Wyjaśnia, że dzisiaj będą pracować metodą wędrujących plakatów i JIGSAW (w razie potrzeby wyjaśnia na czy te metody polegają)

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do sześciu. Następnie tworzą oni grupy zgodnie ze wskazanym numerem, każdy z zespołów skupia się na danym zagadnieniu:

• Grupa 1 i 4 – mają za zadanie opracować architekturę danego stylu – wskazać najważniejsze elementy – cechy i poprzeć przykładami, zdjęciami przygotowanymi przez nauczyciela.

• Grupa 2 i 5 – skupiają się na rzeźbie w danej epoce oraz podają i przedstawiają przykłady – zdjęcia.

• Grupa 3 i 6 – ma za zadanie omówić i wskazać cechy malarstwa w danym stylu oraz poprzeć przykładami.

Na umówiony znak plakaty są przekazywane grupie obok (tylko w obrębie danej epoki 1(4) do 2(5), 2(5) do 3(6) a 3(6) do 1(4))– zgodnie ze wskazówkami zegara, aż do momentu, gdy plakaty wrócą do pierwotnej grupy. Nauczyciel cały czas koordynuje pracę uczniów.

2. Po wyznaczonym czasie grupy mieszają się - uczniowie z poszczególnych zespołów, opracowujący ten sam fragment materiału (np. architektura - romańska i gotycka itd.), spotykają się w grupach ekspertów. Tam porządkują swoją wiedzę, wskazują podobieństwa i różnice, wyjaśniają wątpliwości i zastanawiają się, w jaki sposób najlepiej przedstawić, zinterpretować swoje zadanie. Uczniowie wracają do swoich macierzystych zespołów i uczą się wzajemnie. Każdy członek grupy powinien umieć rozpoznać dzieła sztuki romańskiej i gotyckiej.

3. Po wyznaczonym czasie wszystkie grupy w widocznym miejscu wywieszają swoje arkusze a chętne osoby lub wyznaczone omawiają je.

4. Praca z multimedium („Animacja”). Nauczyciel czyta polecenie nr 1: „Określ, jakie dostrzegasz prawidłowości w rozmieszczeniu zabytków architektury romańskiej i gotyckiej na ziemiach polskich. W których regionach można było spotkać najwięcej zabytków architektury romańskiej, a w których gotyckiej. W odpowiedzi posłuż się nazwami geograficznymi.” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale. Po ustalonym czasie przedstawiciele wybranych dwójek uczniowskich prezentują propozycję odpowiedzi, pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej.

5. Nauczyciel zadaje pytanie do dyskusji: czy warto inwestować w odbudowę i restaurację dzieł sztuki średniowiecznej w Polsce? Uczniowie na podstawie poznanych materiałów z lekcji i wiedzy, jaką posiadają, odpowiadają na pytanie, podając swoje argumenty.

Faza podsumowująca

1. Jako podsumowanie lekcji uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 2 i 4 z sekcji „Sprawdź się”. Po wykonaniu ćwiczeń wspólnie z prowadzącym omawiają odpowiedzi. 

2. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i ocenia pracę uczniów, wskazując jej mocne i słabe strony.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 8: Zaplanuj własną trasę zwiedzania zabytków sztuki średniowiecznej w twojej okolicy. Uwzględnij dzieła architektury, malarstwa oraz rzeźby. W przypadku dzieła malarstwa i rzeźby zaznacz miejsca, gdzie są one obecnie przechowywane, czyli np. muzea. Sformułuj kryteria, na podstawie których dokonałeś/dokonałaś selekcji obiektów. Twoja trasa powinna uwzględniać przynajmniej sześć różnych obiektów.

Materiały pomocnicze:

M. Walczak, Kościoły gotyckie w Polsce, Wydawnictwo M, Kraków 2015

M. Walicki, Sztuka Polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1971

Z. Świechowski, Sztuka polska. Romanizm, t.1 serii Sztuka świata, Arkady, Warszawa 2005

A. Grzybkowski, Gotycka architektura murowana w Polsce, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może wykorzystać animację do przeprowadzenia lekcji odwróconej.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 1: Kościół mariacki, Stargard Szczeciński; CC BY‑SA 3.0, fot. Kapitel, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 2: Fasada Bazyliki NMP w Inowrocławiu; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 3: Opactwo Boscodon, Francja; CC BY‑SA 3.0, fot. Morburre, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 - Ilustracja 4: Bazylika Saint‑Denis, Francja; CC BY‑SA 3.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja: Drzwi portalu kruchty Bazyliki Gnieźnieńskiej; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - Ilustracja 1: Katedra w Amiens; CC BY‑SA 2.0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - Ilustracja 2: Kościół Mariacki w Krakowie; CC BY‑SA 3.0, fot. Jan Mehlich, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - Ilustracja 3: Kościół kolegialny św. Krzyża i św. Bartłomieja; CC BY‑SA 3.0, fot. Kroton, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 4 - Ilustracja 4: Bazylika archikatedralna we Fromborku; CC BY‑SA 3.0, fot. Holger Weinandt, Wikimedia Commons.