Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Lalka Bolesława Prusa jako źródło wiedzy o Polakach i epoce
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
scharakteryzuje ideały romantyków oraz pozytywistów w odniesieniu do bohaterów Lalki Prusa;
wskaże terminy wiążące się z drugą połową XIX wieku, które odpowiadają kreacji i postępowaniu bohaterów Lalki;
na podstawie fragmentu publicystyki Prusa oraz Lalki określi stosunek pisarza do współczesnego mu społeczeństwa.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
metoda akwarium.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie z lekturą Lalka Bolesława Prusa.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel prosi uczniów, by podzieli się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji dotyczącej ideałów romantyków oraz pozytywistów.
Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat (jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku naprowadzić uczniów). Nauczyciel wyjaśnia, że w tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu rozmowy. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.
Po zakończeniu dyskusji uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi chętne osoby o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów grupy dyskutującej.
Faza realizacyjna:
Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.
Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Następnie chętna osoba przedstawia podsumowanie przeczytanych informacji.
Nauczyciel na dużym ekranie włącza film edukacyjny. Na podstawie wykładu prof. Ewy Paczoskiej uczniowie w parach charakteryzują „nową Europę”, o której mówi badaczka, a która jest bliska Wokulskiemu i obca Rzeckiemu. Następnie, również w parach, charakteryzują widoczne w Lalce różnice pomiędzy polskim a francuskim podejściem do cywilizacji, zmian pokoleniowych i rozwoju społecznego.
Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Zadaje również pytania podsumowujące i prosi wybranych uczniów o odpowiedzi.
Jaki był stosunek pisarza do współczesnego mu społeczeństwa?
Czy Wokulski był romantykiem czy pozytywistą?
Praca domowa:
Napisz rozprawkę na temat: Stanisław Wokulski – geniusz czy parweniusz swojej epoki? W pracy odwołaj się do:
• tekstu powieści B. Prusa,
• wybranych kontekstów.
Materiały pomocnicze:
Grażyna Borkowska, „Lalka” – kobiety, mężczyźni, miłość, „Wiek XIX. Rocznik Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza” 2014.
https://vod.tvp.pl/website/lalka,42036001
Wskazówki metodyczne
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja TED” do podsumowania lekcji.