Bolesław Prus Lalka

(fragment)
Dla pana Ignacego Rzeckiego nadeszła znowu epoka niepokojów i zdumień.

cyt1 Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 1, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1991, s. 452.

Bolesław Prus Lalka

(fragment)
W Anglii!… Tam jeszcze istnieje epoka twórcza w społeczeństwie; tam wszystko doskonali się i wstępuje na wyższe szczeble.

cyt2 Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 1, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1991, s. 154.

Bolesław Prus Lalka

(fragment)
Zdawało mu się, że w tym wulkanicznym ognisku cywilizacji spotka go coś nadzwyczajnego, że tu zacznie się nowa epoka jego życia.

cyt3 Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1991, s. 131.

Bolesław Prus Lalka

(fragment)
– Jestem pewny – rzekł do panny Izabeli – że kuzyn pani zrobi wielki wynalazek. Kto wie, czy nie stanie się on epoką w dziejach ludzkości… – dodał, myśląc o projektach Geista.

jes Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1991, s. 240.

Bolesław Prus Lalka

(fragment)
Zdawało mu się, że podczas tej przechadzki nawiązał się jakiś węzeł między jego przyszłością a ową odległą epoką, kiedy jeszcze jako subiekt i student budował machiny o wiecznym ruchu albo dające się kierować balony.

zda Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1991, s. 552.

Bolesław Prus Lalka

(fragment)
I przypatrz się, panie Ignacy, jak zgodnie w kierunku ogłupienia ludzi pracuje: pokój dziecinny i salon, poezja, powieść i dramat. Każą ci szukać ideałów, samemu być idealnym ascetą i nie tylko wypełniać, ale nawet wytwarzać jakieś sztuczne warunki. A co z tego wynika w rezultacie?… Że mężczyzna, zwykle mniej wytresowany w tych rzeczach, staje się łupem kobiety, którą tylko w tym kierunku tresują. I otóż cywilizacją naprawdę rządzą kobiety!…
– Czy w tym jest co złego? – spytałem.
– A niech diabli wezmą! – wrzasnął doktór. – Czy nie spostrzegłeś, panie Ignacy, że jeżeli mężczyzna pod względem duchowym jest muchą, to kobieta jest jeszcze gorszą muchą, gdyż – pozbawioną łap i skrzydeł.
Wychowanie, tradycja, a może nawet dziedziczność, pod pozorem zrobienia jej istotą wyższą, robią z niej istotę potworną. I ten próżnujący dziwoląg, ze skrzywionymi stopami, ze ściśniętym tułowiem, czczym mózgiem, ma jeszcze obowiązek wychowywać przyszłe pokolenia ludzkości!… Cóż więc im zaszczepia?… Czy dzieci uczą się pracować na chleb?… Nie, uczą się ładnie trzymać nóż i widelec. Czy uczą się poznawać ludzi, z którymi kiedyś żyć im przyjdzie?… Nie, uczą się im podobać za pomocą stosownych min i ukłonów. Czy uczą się realnych faktów, decydujących o naszym szczęściu i nieszczęściu?… Nie, uczą się zamykać oczy na fakty, a marzyć o ideałach. Nasza miękkość w życiu, nasza niepraktyczność, lenistwo, fagasostwofagasfagasostwo i te straszne pęta głupoty, które od wieków gniotą ludzkość, są rezultatem pedagogiki, stworzonej przez kobiety. A nasze znowu kobiety są owocem klerykalno‑feudalno‑poetyckiej teorii miłości, która jest obelgą dla higieny i zdrowego rozsądku…

cw5 Źródło: Bolesław Prus, Lalka, t. 2, oprac. J. Bachórz, Wrocław 1991, s. 16.

Bolesław Prus Słówko o krytyce pozytywnej (Poemat realistyczny w sześciu pieśniach)

Rozkładem jest to, że dobrzy ludzie marnują się lub uciekają, a łotrom dzieje się dobrze, że upadają przedsiębiorstwa polskie, a na ich gruzach wznoszą się fortuny żydowskie, że kobiety dobre (Stawska) nie są szczęśliwe, a kobiety złe (Izabela) są ubóstwiane. Że ludzie niepospolici rozbijają się o tysiące przeszkód (Wokulski), że uczciwi nie mają energii (książę), że człowieka gnębi powszechna nieufność i podejrzenia itd.

multi Źródło: Bolesław Prus, Słówko o krytyce pozytywnej (Poemat realistyczny w sześciu pieśniach), [w:] Pisma. Studia literackie, artystyczne i polemiki, Warszawa 1950, s. 200.