Sprawdź się
Scharakteryzuj Wokulskiego i Rzeckiego w kontekście tego, który z bohaterów jest w większym stopniu romantykiem, a który pozytywistą.
Na podstawie poniższych cytatów pochodzących z Lalki ustal, w jakim znaczeniu występuje w nich słowo „epoka”. Zredaguj własną definicję terminu.
Lalka(fragment)
Dla pana Ignacego Rzeckiego nadeszła znowu epoka niepokojów i zdumień.
Lalka(fragment)
W Anglii!… Tam jeszcze istnieje epoka twórcza w społeczeństwie; tam wszystko doskonali się i wstępuje na wyższe szczeble.
Lalka(fragment)
Zdawało mu się, że w tym wulkanicznym ognisku cywilizacji spotka go coś nadzwyczajnego, że tu zacznie się nowa epoka jego życia.
Lalka(fragment)
– Jestem pewny – rzekł do panny Izabeli – że kuzyn pani zrobi wielki wynalazek. Kto wie, czy nie stanie się on epoką w dziejach ludzkości… – dodał, myśląc o projektach Geista.
Lalka(fragment)
Zdawało mu się, że podczas tej przechadzki nawiązał się jakiś węzeł między jego przyszłością a ową odległą epoką, kiedy jeszcze jako subiekt i student budował machiny o wiecznym ruchu albo dające się kierować balony.
Odwołując się do przytoczonego tekstu, oceń prawdziwość podanych stwierdzeń. Wybierz Prawda, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo Fałsz – jeśli jest fałszywe.
Lalka(fragment)
I przypatrz się, panie Ignacy, jak zgodnie w kierunku ogłupienia ludzi pracuje: pokój dziecinny i salon, poezja, powieść i dramat. Każą ci szukać ideałów, samemu być idealnym ascetą i nie tylko wypełniać, ale nawet wytwarzać jakieś sztuczne warunki. A co z tego wynika w rezultacie?… Że mężczyzna, zwykle mniej wytresowany w tych rzeczach, staje się łupem kobiety, którą tylko w tym kierunku tresują. I otóż cywilizacją naprawdę rządzą kobiety!…
– Czy w tym jest co złego? – spytałem.
– A niech diabli wezmą! – wrzasnął doktór. – Czy nie spostrzegłeś, panie Ignacy, że jeżeli mężczyzna pod względem duchowym jest muchą, to kobieta jest jeszcze gorszą muchą, gdyż – pozbawioną łap i skrzydeł.
Wychowanie, tradycja, a może nawet dziedziczność, pod pozorem zrobienia jej istotą wyższą, robią z niej istotę potworną. I ten próżnujący dziwoląg, ze skrzywionymi stopami, ze ściśniętym tułowiem, czczym mózgiem, ma jeszcze obowiązek wychowywać przyszłe pokolenia ludzkości!… Cóż więc im zaszczepia?… Czy dzieci uczą się pracować na chleb?… Nie, uczą się ładnie trzymać nóż i widelec. Czy uczą się poznawać ludzi, z którymi kiedyś żyć im przyjdzie?… Nie, uczą się im podobać za pomocą stosownych min i ukłonów. Czy uczą się realnych faktów, decydujących o naszym szczęściu i nieszczęściu?… Nie, uczą się zamykać oczy na fakty, a marzyć o ideałach. Nasza miękkość w życiu, nasza niepraktyczność, lenistwo, fagasostwofagasostwo i te straszne pęta głupoty, które od wieków gniotą ludzkość, są rezultatem pedagogiki, stworzonej przez kobiety. A nasze znowu kobiety są owocem klerykalno‑feudalno‑poetyckiej teorii miłości, która jest obelgą dla higieny i zdrowego rozsądku…
Wybierz trzy spośród poniższych pojęć i wyjaśnij, w jaki sposób są obecne w omówionych fragmentach Lalki – w kreacji bohaterów bądź świata przedstawionego powieści.
feminizm
edukacja
nauka
wychowanie
idealizm
pragmatyzm
racjonalizm
utylitaryzm
filantropia
organicyzm
Na podstawie fragmentu tekstu Bolesława Prusa i treści Lalki wyjaśnij, jaki stosunek miał pisarz do współczesnego mu społeczeństwa. Ustal, czy stosunek ten zauważalny jest w powieści.
Słówko o krytyce pozytywnej (Poemat realistyczny w sześciu pieśniach)Rozkładem jest to, że dobrzy ludzie marnują się lub uciekają, a łotrom dzieje się dobrze, że upadają przedsiębiorstwa polskie, a na ich gruzach wznoszą się fortuny żydowskie, że kobiety dobre (Stawska) nie są szczęśliwe, a kobiety złe (Izabela) są ubóstwiane. Że ludzie niepospolici rozbijają się o tysiące przeszkód (Wokulski), że uczciwi nie mają energii (książę), że człowieka gnębi powszechna nieufność i podejrzenia itd.
Napisz rozprawkę na temat: Stanisław Wokulski – geniusz czy parweniuszparweniusz swojej epoki? W pracy odwołaj się do:
• tekstu powieści Bolesława Prusa,
• wybranych kontekstów.