Scenariusz zajęć

Autor: Danuta Jyż‑Kuroś

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie czynniki wpływają na stan równowagi w estryfikacji?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

XVII. Estry i tłuszcze. Uczeń:

4) wskazuje wpływ różnych czynników na położenie stanu równowagi reakcji estryfikacji lub hydrolizy estru.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• systematyzuje podstawowe informacje dotyczące estrów;

• analizuje jakie działania praktyczne pozwalają wyprodukować więcej estru w estryfikacji;

• wyjaśnia pojęcie równowagi chemicznej i stała równowagi chemicznej K;

• liczy stałą równowagi chemicznej K w różnych typach zadań;

• konstruuje wirtualny zestaw do estryfikacji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• metoda rozwiązywania problemów.

Formy pracy:

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• materiały służące do stworzenia tabeli powtórzeniowej (kartka A4, karteczki samoprzylepne w różnych kolorach).

Przed lekcją:

Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z blokiem tekstowym do omawianego tematu.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi wszystkich uczniów o wymienienie na kartkach trzech czynników wpływających na stan równowagi w reakcji estryfikacji. Uczniowie mają wybrać te, które według nich pozwolą im uzyskać jak najwięcej estru. Następnie nauczyciel łączy uczniów w zespoły wybierając do grupy te osoby, które dokonały takiego samego wyboru.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje, że będą poszukiwać rozwiązania problemu: jakie są czynniki wpływające na stan równowagi estryfikacji?

2. Nauczyciel informuje, że uczniowie będą pracowali metodą rozwiązywania problemów i w swojej pracy powinni uwzględnić trzy etapy pracy. W drugim etapie pracy prosi uczniów o wykorzystanie medium bazowego.

• Diagnoza problemu: jakie wyróżniamy czynniki mające znaczenie dla przebiegu reakcji chemicznych? Które z nich mają znaczenie w przypadku estryfikacji?

• Poszukiwanie rozwiązania problemu: jaki wpływ ma dany czynnik na stan równowagi w estryfikacji? Jaka jest ilość otrzymanego estru w przypadku modyfikacji danego czynnika?

• Wybór rozwiązania: jakie czynności powinno się wykonać w celu uzyskania jak największej ilość estru? Jakich modyfikacji należy unikać? Przygotowanie tabeli powtórzeniowej.

3. Czas pracy nad tabelą: 20 minut. Zasady tworzenia tabeli:

• ma zawierać wszystkie czynniki wpływające na stan równowagi estryfikacji;

• ma określać, czy dany czynnik lub jego brak ma pozytywne bądź negatywne skutki dla przebiegu procesu;

• ma być funkcjonalna w czasie powtarzania informacji dotyczących tego zagadnienia (samoprzylepne karteczki można przyczepiać wielokrotnie i utrwalać materiał układając tabelę ponownie);

• powinna być przygotowywana wersja tabeli sprawdzająca (np. w formie zwykłego zapisu).

4. Po przygotowaniu tabeli przez poszczególne grupy, każda prezentuje wyniki swojej pracy przez maksymalnie trzy minuty. Przedstawia analizę zalet i wad swojego rozwiązania. W czasie pracy grup, nauczyciel monitoruje postęp pracy, pomaga rozwiązać problemy merytoryczne i techniczne, zwraca uwagę na wykonanie obu części zadania tabeli “do sprawdzenia” i tabeli “do uczenia się”. Jeśli któraś grupa zakończy pracę przed innymi – zaleca skorzystanie z zadań do medium bazowego w celu utrwalenia wiadomości i umiejętności. W czasie prezentacji wyników pracy dba o poprawność merytoryczną i podkreśla zalety każdej tabeli.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie wykonują zadania dołączone do tematu jako formę utrwalenia wiadomości i umiejętności z lekcji.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – sprawdź się.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Medium może być wykorzystane:

• zgodnie z propozycją zawartą w scenariuszu;

• dla uczniów nieobecnych na lekcji jako formę uzupełnienia wiadomości;

• na lekcji z doradcą zawodowym, dotyczącej zawodów związanych z przemysłem, w których wykorzystuje się wiedzę z nauk ścisłych.

Materiały pomocnicze:

Materiały dla osób szczególnie zainteresowanych tematem:

• http://www2.chemia.uj.edu.pl/~zcho/dydaktyka/synteza.pdf

• http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/6230/dbcho.pdf