Dramat Maryi pod krzyżem…

Peregryn z Opola Na Wielki Piątek

Ponieważ dziś czcimy mękę Chrystusa, powinniśmy mieć udział w Jego cierpieniu, płacząc nad Jego męką, bo wiele jest powodów, które nas przywodzą do płaczu. […] Ale najbardziej płacze kochająca Matka. Wszystko, co Chrystus wycierpiał na ciele, Ona wycierpiała w sercu […]. Ogrom Jej bólu i płaczu płynął stąd, że była matką jedynego syna. Łatwiej pocieszyć matkę, która wprawdzie straciła syna, ale ma jeszcze inne dzieci albo sądzi, że będzie je miała. Ta zaś nie miała innego dziecka i wiedziała, że mieć nie będzie. Jej ból potęgowało i to, że własnymi oczami patrzyła, jak krzyżowano Jej Syna, przebijano włócznią, raniono. […] Jak wielki zatem ból przeszywał Maryję, gdy patrzyła na mękę i śmierć swego Syna! Ból Jej był tym większy, że nie mogła Mu pomóc, że była bezsilna. Wielką potrzebą serca matki jest obecność przy konającym dziecku, kiedy może je ucałować i przytulić. Maryja w niczym nie mogła pomóc Synowi. Słyszała, że pragnie, a nie mogła Mu podać wody. Widziała Jego rany, a nie mogła ich opatrzyć. Widziała Jego skrwawione ciało, a nie mogła go obetrzeć. Widziała, że opada Mu głowa, a nie mogła jej podtrzymać i utulić. Widziała, że krew spływa na ziemię, a nie mogła jej zebrać. Widziała, że Syn Jej płacze na krzyżu, a nie mogła osuszyć Jego łez. Czyż nie mogłaby powiedzieć o sobie tych słów: „Bom ja jest niewiasta bardzo nieszczęśliwa”.

j0000000C4B1v38_00000_BIB_002 Źródło: Peregryn z Opola, Na Wielki Piątek, [w:] tegoż, Kazania de tempore i de sanctis, tłum. Julia Mrukówna, Kraków-Opole 2001, s. 144–145.

Lament świętokrzyski

Posłuchajcie, bracia miłaj0000000C4B1v38_000tp002bracia miła,
Kcęć wam skorżyć krwawą głowęj0000000C4B1v38_000tp003Kcęć wam skorżyć krwawą głowę;
Usłyszycie moj zamętekj0000000C4B1v38_000tp004Usłyszycie moj zamętek,
Jen mi się zstał w Wielki Piątek.

Pożałuj mię, stary, młody,
Boć mi przyszły krwawe godyj0000000C4B1v38_000tp005krwawe gody;
Jednegociem Syna miała
I tegociem ożalałaj0000000C4B1v38_000tp006I tegociem ożalała.

Zamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żeniej0000000C4B1v38_000tp007Zamęt ciężki dostał się mie, ubogiej żenie,
Widzęć rozkrwawione me miłe narodzenie,
Ciężka moja chwila, krwawa godzina,
Widzęć niewiernego Żydowina,
Iż on bije, męczy mego miłego Syna.

Synku miły i wybrany,
Rozdzielj0000000C4B1v38_000tp008Rozdziel z matką swoją rany!
A wszakomj0000000C4B1v38_000tp009wszakom cię, Synku miły, w swem sercu nosiła,
A takież tobie wiernie służyła,
Przemow k matce, bych się ucieszyłaj0000000C4B1v38_000tp00Abych się ucieszyła,
Bo już jidziesz ode mnie, moja nadzieja miła.

Synku, bych cię nisko miała,
Niecoć bych ci wspomagałaj0000000C4B1v38_000tp00BNiecoć bych ci wspomagała;
Twoja głowka krzywo wisaj0000000C4B1v38_000tp00Ckrzywo wisa, tęć bych ja podparła,
Krew po tobie płynie, tęć bych ja utarła,
Picia wołasz, piciać bych ci dała,
Ale nie lza dosiącj0000000C4B1v38_000tp00Dnie lza dosiąc twego świętego ciała.

O anjele Gabryjele,
Gdzie jest ono twe wesele,
Cożeś mi go obiecował tako barzo wiele,
A rzekęcyj0000000C4B1v38_000tp00Erzekęcy: Panno, pełna jeś miłości,
A ja pełna smutku i żałości,
Sprochniało we mnie ciało i moje wszytki kościj0000000C4B1v38_000tp00FSprochniało we mnie ciało i moje wszytki kości.

Proścież Boga, wy miłe i żądne macioryj0000000C4B1v38_000tp00Gmiłe i żądne maciory,
By wam nad dziatkami nie były takie to pozoryj0000000C4B1v38_000tp00HBy wam nad dziatkami nie były takie to pozory,
Jele ja nieboga ninie dziś zeźrzała
Nad swym, nad miłym Synem krasnymj0000000C4B1v38_000tp00Ikrasnym,
Iż on cirpi męki nie będąc w żadnej winiej0000000C4B1v38_000tp00Jnie będąc w żadnej winie.

Nie mam ani będę mieć jinego,
Jedno ciebie, Synu, na krzyżu rozbitegoj0000000C4B1v38_000tp00Kna krzyżu rozbitego.

j0000000C4B1v38_00000_BIB_004 Źródło: Lament świętokrzyski, [w:] Jerzy Starnawski, Średniowieczna poezja religijna, tłum. Miron iBiałoszewski, Warszawa 1952, s. 81–82.