zapisywać równania procesu dysocjacji elektrolitycznej soli.
me1ee247fbeca5ebb_d5e140
1. Czy wszystkie sole rozpuszczają się w wodzie?
Czy wszystkie sole rozpuszczają się w wodzie?
Doświadczenie 1
Przeprowadź doświadczenie chemiczne polegające na zbadaniu rozpuszczalności w wodzie wybranych soli.
RYsOKfMa8IiHB
Przeprowadzono doświadczenie chemiczne polegające na zbadaniu rozpuszczalności w wodzie wybranych soli.
Problem badawczy:
Czy wszystkie sole rozpuszczają się w wodzie w jednakowym stopniu?
Hipoteza:
Niektóre sole dobrze rozpuszczają się w wodzie, a inne są w niej trudno rozpuszczalne.
Co było potrzebne:
zlewek o pojemności ;
pręciki szklane;
łyżeczki;
woda destylowana;
stały chlorek wapnia;
stały chlorek sodu;
stały siarczan magnezu;
stały węglan magnezu;
stały azotan wapnia;
stały fosforan wapnia;
stały węglan sodu.
Przebieg doświadczenia:
Do siedmiu jednakowych zlewek wlano po wody destylowanej. Do każdej z nich wsypano następujących substancji:
do zlewki – chlorku wapnia;
do zlewki – chlorku sodu;
do zlewki – siarczanu magnezu;
do zlewki – węglanu magnezu;
do zlewki – azotanu wapnia;
do zlewki – fosforanu wapnia;
do zlewki – węglanu sodu.
Zawartość wszystkich zlewek dokładnie wymieszano za pomocą szklanych pręcików. Obserwowano, czy wszystkie substancje stałe rozpuszczają się w wodzie.
Obserwacje:
W zlewkach , , , , powstały klarowne, bezbarwne roztwory. W pozostałych zlewkach (, ) na dnie pozostał osad.
Wnioski:
Po pewnym czasie sole, takie jak: chlorek wapnia, chlorek sodu, siarczan magnezu, azotan wapnia oraz węglan sodu, uległy całkowitemu rozpuszczeniu w wodzie. W zlewkach z pozostałymi solami pozostały nierozpuszczone osady – sole te nie rozpuściły się w wodzie całkowicie. Badane substancje charakteryzują się różną rozpuszczalnością w wodzie.
1
Polecenie 1
Zapisz obserwacje i wnioski oraz zweryfikuj postawioną hipotezę.
RoofhuFWoIima
Obserwacje:
Pamiętaj, że obserwacje to wszystkie zmiany, jakie jesteśmy w stanie zauważyć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu).
Weryfikacja hipotezy:
Czy postawiona przez Ciebie hipoteza okazała się prawdziwa?
Wnioski:
Co wynika z obserwowanych przez Ciebie zmian? Nawiąż swoją odpowiedź do sformułowanego pytania w problemie badawczym.
Obserwacje:
W zlewkach , , , , powstały klarowne, bezbarwne roztwory. W pozostałych zlewkach (, ) na dnie pozostał osad.
Weryfikacja hipotezy: Postawiona hipoteza okazała się prawdziwa. Niektóre sole dobrze rozpuszczają się w wodzie, a inne są w niej trudno rozpuszczalne. lub Postawiona hipoteza okazała się fałszywa. Niektóre sole dobrze rozpuszczają się w wodzie, a inne są w niej trudno rozpuszczalne.
Wnioski: Po pewnym czasie sole, takie jak: chlorek wapnia, chlorek sodu, siarczan magnezu, azotan wapnia oraz węglan sodu, uległy całkowitemu rozpuszczeniu w wodzie. W zlewkach z pozostałymi solami pozostały nierozpuszczone osady – sole te nie rozpuściły się w wodzie całkowicie. Badane substancje charakteryzują się różną rozpuszczalnością w wodzie.
RyRyPhnQSXbgz
SolesoleSole nie rozpuszczają się w wodzie w jednakowym stopniu. Wśród nich można znaleźć sole bardzo dobrze rozpuszczalne w wodzie, jak na przykład azotan potasu, oraz takie, które nie rozpuszczają się w niej prawie wcale – np. siarczan baru. Ten sam metal może tworzyć sole zarówno dobrze, jak i słabo rozpuszczalne w wodzie, np. chlorek wapnia i węglan wapnia. Podobnie sole zawierające ten sam anionanionanion reszty kwasowej mogą różnić się rozpuszczalnością, np. węglan wapnia i węglan sodu.
me1ee247fbeca5ebb_d5e262
2. Gdzie zdobyć informacje o tym, które sole rozpuszczają się w wodzie?
Informacje o tym, czy dana sól będzie rozpuszczać się w wodzie, możemy znaleźć w tablicy rozpuszczalności. Zawarte w niej informacje pozwolą nam ocenić, czy dana sól jest dobrze, trudno, czy praktycznie zupełnie nierozpuszczalna w wodzie. Aby określić tę właściwość dla wybranej soli, należy odczytać zapis umieszczony na przecięciu wiersza kationukationkationu z kolumną anionu (jonów tworzących interesującą nas sól).
R17sWuKBx0zb4
Czy węglan wapnia, o wzorze , jest substancją dobrze rozpuszczalną w wodzie? Odczytaj zapis umieszczony na przecięciu wiersza kationu () z kolumną anionu (). Sprawdź w legendzie, co oznacza ten zapis.
RjXFzuAdNVJU0
Zapis umieszczony na przecięciu wiersza kationu () z kolumną anionu () wskazuje, że sól, o wzorze , jest substancją praktycznie nierozpuszczalną w wodzie. Oznacza to, że w roztworze występuje jedynie bardzo niewielka liczba jonów.
Zauważ, że wszystkie wymienione w tabeli sole sodu i potasu oraz azotany tworzą substancje dobrze rozpuszczalne w wodzie.
Polecenie 2
R1c2cQOyds8v5
me1ee247fbeca5ebb_d5e336
3. Czy wodne roztwory soli przewodzą prąd elektryczny?
Czy wodne roztwory soli przewodzą prąd elektryczny?
Przeprowadzono doświadczenie chemiczne polegające na zbadaniu przewodnictwa elektrycznego wodnych roztworów wybranych soli.
Problem badawczy:
Czy wodne roztwory soli przewodzą prąd elektryczny?
Hipoteza:
Wodne roztwory soli przewodzą prąd elektryczny.
Co było potrzebne:
zlewek o pojemności ;
pręciki szklane;
łyżeczki;
woda destylowana;
urządzenie z żarówką do badania przewodnictwa elektrycznego roztworów;
stały chlorek wapnia;
stały chlorek sodu (sól kamienna);
stały siarczan magnezu;
stały węglan sodu;
stały azotan potasu.
Przebieg doświadczenia:
Do sześciu jednakowych zlewek wlano wody destylowanej. Do pięciu z nich wsypano następujących substancji:
do zlewki – chlorku wapnia;
do zlewki – chlorku sodu;
do zlewki – siarczanu magnezu;
do zlewki – węglanu sodu;
do zlewki – azotanu potasu.
Zawartość pięciu zlewek dokładnie wymieszano za pomocą szklanych pręcików. Do każdego z roztworów oraz do zlewki z wodą destylowaną wprowadzono urządzenie do badania przewodnictwa elektrycznego i sprawdzono, w którym z roztworów zaświeciła się żarówka.
Obserwacje:
W każdym z roztworów żarówka się zaświeciła.
Wnioski:
Przygotowane roztwory soli przewodzą prąd elektryczny. Sole pod wpływem wody ulegają procesowi dysocjacji elektrolitycznej, czyli rozpadowi na jony, które mogą swobodnie się poruszać i transportować ładunki elektryczne.
Należy przy tym pamiętać, że sole w stałym stanie skupienia nie przewodzą prądu elektrycznego. Występujące w krysztale jony są unieruchomione (mogą tylko wykonywać drgania, ale nie mogą się poruszać).
1
Polecenie 3
Zapisz obserwacje i wnioski oraz zweryfikuj postawioną hipotezę.
RoofhuFWoIima
Obserwacje:
Pamiętaj, że obserwacje to wszystkie zmiany, jakie jesteśmy w stanie zauważyć za pomocą zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku oraz węchu).
Weryfikacja hipotezy:
Czy postawiona przez Ciebie hipoteza okazała się prawdziwa?
Wnioski:
Co wynika z obserwowanych przez Ciebie zmian? Nawiąż swoją odpowiedź do sformułowanego pytania w problemie badawczym.
Obserwacje:
W każdym z roztworów żarówka się zaświeciła.
Weryfikacja hipotezy:
Postawiona hipoteza okazała się prawdziwa. Wodne roztwory soli przewodzą prąd elektryczny. lub Postawiona hipoteza okazała się fałszywa. Wodne roztwory soli przewodzą prąd elektryczny.
Wnioski:
Przygotowane roztwory soli przewodzą prąd elektryczny. Sole pod wpływem wody ulegają procesowi dysocjacji elektrolitycznej, czyli rozpadowi na jony, które mogą swobodnie się poruszać i transportować ładunki elektryczne. Należy przy tym pamiętać, że sole w stałym stanie skupienia nie przewodzą prądu elektrycznego. Występujące w krysztale jony są unieruchomione (mogą tylko wykonywać drgania, ale nie mogą się poruszać).
R1PB2wEUeAVMC
me1ee247fbeca5ebb_d5e451
4. Co dzieje się z solami podczas rozpuszczania w wodzie?
Rozpuszczalne w wodzie sole są elektrolitamielektrolitelektrolitami, ponieważ ich roztwory wodne przewodzą prąd elektryczny. Pod wpływem wody kryształy soli ulegają rozpadowi na jony, z których są zbudowane. Uwalniane są wówczas kationy metali i aniony reszty kwasowej. Proces ten nazywa się dysocjacją elektrolitycznądysocjacja elektrolitycznadysocjacją elektrolityczną.
Polecenie 4
Obejrzyj film, w którym przedstawiono proces rozpuszczania i dysocjacji elektrolitycznej chlorku sodu, a następnie rozwiąż ćwiczenie.
RJyjH9THegEm7
RlVx0TKi07TTx
Chlorek sodu ulega zatem procesowi dysocjacji elektrolitycznej. W jego wyniku z sieci krystalicznej uwalniane są jony, z których zbudowane są kryształy chlorku sodu.
Chlorek sodu, o wzorze , jest zbudowany z kationów sodu () i anionów chlorkowych (), dlatego proces dysocjacji elektrolitycznej zapisujemy następująco:
W jaki sposób zapisać równanie dysocjacji elektrolitycznej azotanu żelaza o wzorze ?
Azotan żelaza zbudowany jest z kationów żelaza () oraz anionów azotanowych (). W krysztale na jeden kation przypadają trzy aniony . Dlatego równanie procesu dysocjacji elektrolitycznej zapisujemy następująco:
Pamiętaj, że suma ładunków dodatnich musi się równać sumie ładunków ujemnych po lewej i prawej stronie równania. Przeanalizuj poniższą tabelę, w której zamieszczono równania procesów dysocjacji elektrolitycznej niektórych soli, a następnie wykonaj ćwiczenie.
Zapis opisujący proces dysocjacji przykładowych soli
Nazwa soli
Wzór sumaryczny soli
Dysocjacja soli
azotan potasu
siarczan miedzi
fosforan potasu
azotan ołowiu
siarczan żelaza
1
Polecenie 5
Zapisz równanie procesu dysocjacji elektrolitycznej azotanu glinu o wzorze .
RPwdk2CQdjZxr
Pamiętaj, że azotan glinu zbudowany jest z kationów glinu () oraz anionów azotanowych (). W krysztale na jeden kation przypadają trzy aniony .
Polecenie 5
R14y5x8X9Y5ON
me1ee247fbeca5ebb_d5e490
Podsumowanie
Sole dzielimy na dobrze rozpuszczalne w wodzie, trudno lub praktycznie nierozpuszczalne w wodzie.
Tablica rozpuszczalności służy do sprawdzenia rozpuszczalności soli w wodzie.
Wodne roztwory soli przewodzą prąd elektryczny – sole są zatem elektrolitami.
Sole w wodzie ulegają dysocjacji elektrolitycznej, czyli rozpadają się (dysocjują) na kationy metali i aniony reszty kwasowej.
Praca domowa
1
Polecenie 6.1
Ustal, które z kationów zawartych w tabeli rozpuszczalności tworzą najmniejszą ilość soli dobrze rozpuszczalnych w wodzie. W podobny sposób oceń aniony reszt kwasowych.
RW2MX81p6Vd4P
R3g6Uleb8KbBr
Przeanalizuj, w którym wierszu, dotyczącym kationów, i w której kolumnie ,dotyczącej anionów, występuje najmniejsza liczba oznaczeń R.
Kationy i oraz aniony i tworzą najmniejszą liczbę soli dobrze rozpuszczalnych w wodzie.
Polecenie 6.1
Ustal, które z kationów zawartych w tabeli rozpuszczalności tworzą najmniejszą ilość soli dobrze rozpuszczalnych w wodzie. W podobny sposób oceń aniony reszt kwasowych.
RQouA21DfulLJ
Słownik
sole
sole
związki chemiczne zwykle o budowie jonowej, składające się głównie z kationów metali i anionów reszty kwasowej
kation
kation
jon o ładunku dodatnim (), np. , , ,
anion
anion
jon o ładunku ujemnym (), np. , ,
dysocjacja elektrolityczna
dysocjacja elektrolityczna
rozkład substancji na jony (kationy i aniony) pod wpływem rozpuszczalnika, np. wody
elektrolit
elektrolit
substancja, która przewodzi prąd elektryczny po stopieniu lub rozpuszczeniu. W stanie stałym nie przewodzi prądu elektrycznego
me1ee247fbeca5ebb_d5e546
Ćwiczenia
Pokaż ćwiczenia:
1
Ćwiczenie 1
R12UWQMWRknIF1
Łączenie par. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz ,,Prawda'', jeśli zdanie jest prawdziwe, lub ,,Fałsz'', jeśli jest fałszywe.. Sole w stanie stałym przewodzą prąd elektryczny.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Sole rozpuszczalne należą do elektrolitów.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wszystkie sole są rozpuszczalne w wodzie.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W procesie dysocjacji soli powstają kationy metali i aniony wodorotlenkowe.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz ,,Prawda'', jeśli zdanie jest prawdziwe, lub ,,Fałsz'', jeśli jest fałszywe.. Sole w stanie stałym przewodzą prąd elektryczny.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Sole rozpuszczalne należą do elektrolitów.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Wszystkie sole są rozpuszczalne w wodzie.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. W procesie dysocjacji soli powstają kationy metali i aniony wodorotlenkowe.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Oceń, czy podane zdania są prawdziwe, czy fałszywe.
Prawda
Fałsz
Sole w stanie stałym przewodzą prąd elektryczny.
□
□
Sole należą do elektrolitów.
□
□
Wszystkie sole są rozpuszczalne w wodzie.
□
□
W procesie dysocjacji soli powstają kationy metali i aniony wodorotlenkowe.
□
□
Źródło: Gromar Sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
1
Ćwiczenie 2
RDzc6VrwxCt8e1
Na podstawie informacji zawartych w tabeli rozpuszczalności podziel sole, których wzory umieszczono poniżej, na rozpuszczalne, trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne w wodzie. Sole rozpuszczalne w wodzie: Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. , 12. , 13. , 14. , 15. , 16. , 17. Sole trudno rozpuszczalne w wodzie: Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. , 12. , 13. , 14. , 15. , 16. , 17. Sole praktycznie nierozpuszczalne w wodzie: Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. , 12. , 13. , 14. , 15. , 16. , 17.
Na podstawie informacji zawartych w tabeli rozpuszczalności podziel sole, których wzory umieszczono poniżej, na rozpuszczalne, trudno rozpuszczalne i praktycznie nierozpuszczalne w wodzie. Sole rozpuszczalne w wodzie: Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. , 12. , 13. , 14. , 15. , 16. , 17. Sole trudno rozpuszczalne w wodzie: Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. , 12. , 13. , 14. , 15. , 16. , 17. Sole praktycznie nierozpuszczalne w wodzie: Możliwe odpowiedzi: 1. , 2. , 3. , 4. , 5. , 6. , 7. , 8. , 9. , 10. , 11. , 12. , 13. , 14. , 15. , 16. , 17.
Na podstawie informacji zawartych w tablicy rozpuszczalności podziel sole na rozpuszczalne i trudno rozpuszczalne w wodzie.