jest nurtem estetycznym w literaturze i sztuce, dominującym w literaturze i sztuce II połowy XIX wieku. Za faktycznego twórcę nurtu uważa się Honoré de Balzacaj0000000FAB2v23_000tp001Honoré de Balzaca. Realiści ukazywali prawdę o człowieku i społeczeństwie, a rzeczywistość przedstawiona kreowała obraz obiektywny, zgodny z rzeczywistością historyczną, wynikający z bezpośredniej obserwacji pisarza. Przedstawiona „prawda życia ludzkiego” zawiera się w reprezentatywności socjologicznej i psychologicznej (tzw. „typowość” postaci). Dużą rolę w rozwoju realizmu odegrała „teoria środowiskowa” Hipolita Taine’aj0000000FAB2v23_000tp002Hipolita Taine’a, który wartość tekstu literackiego uzależnił od artystycznych umiejętności uchwycenia charakterystycznych cech środowiska, w którym rozwijała się fabuła. Ważnym przedstawicielem realizmu francuskiego był Gustaw Flaubertj0000000FAB2v23_000tp003Gustaw Flaubert, który stworzył jego odmianę „psychologiczną”. Poszukując prawdy psychologicznej – eksponował problemy egzystencjalne, dręczący rozdźwięk między naturalnymi potrzebami człowieka a ogólnie przyjętymi zasadami etycznymi. Główne gatunki realizmu to powieść i nowela (humoreska, obrazek, szkic filozoficzny). Termin został wprowadzony do literatury na początku XIX wieku. Pojawił się w Wykładach o metodzie studium akademickiego (1802) Friedricha Schellingaj0000000FAB2v23_000tp004Friedricha Schellinga, który nazwał mianem „realizmu poetyckiego” sztukę naśladowczą (figurę starożytnego mimesis). Jako kierunek literacki realizm rozwinął się w latach czterdziestych i pięćdziesiątych XIX wieku. W publicystyce II połowy XIX wieku występował jako synonim postawy pozytywistycznej. Jako termin literaturoznawczy realizm zaistniał po raz pierwszy w Historii literatury polskiej Piotra Chmielowskiegoj0000000FAB2v23_000tp005Piotra Chmielowskiego (1909), przy czym autor proponował, by „pozytywizm” zarezerwować dla światopoglądu, a „realizm” – dla kierunku występującego w literaturze polskiej po powstaniu styczniowym. Do najważniejszych cech powieści realistycznej należą: narracja trzecioosobowa, narracja „przedmiotowa”, koncentrująca uwagę czytelnika na rzeczywistości przedstawionej, pozbawiona komentarzy, ocen i opinii autorskich, iluzoryczność rzeczywistości, zróżnicowanie środowiskowe postaci, indywidualizacja stylu wypowiedzi, konkretyzacja miejsca i czasu akcji, indywidualizacja środowiskowa, wątki przyczynowo‑skutkowe. Fikcję literacką nierzadko uzupełniały pamiętniki, dzienniki, listy – formy relacjonujące zdarzenia prawdopodobne. Bohaterowie są przedstawicielami warstwy społecznej, z której się wywodzili, uczestnikami zdarzeń wpisanych w zwykłą codzienność. W ten sposób tekst literacki stawał się dokumentem życia społecznego. W Polsce głównymi przedstawicielami realizmu w literaturze byli: Bolesław Prus (Placówka, Lalka, Emancypantki) i Henryk Sienkiewicz (Bez dogmatu, Rodzina Połanieckich). W literaturze Młodej Polski daje się zauważyć ewolucja nurtu realistycznego, występującego w połączeniu z estetyką naturalizmu (jak również impresjonizmu). Dużą rangę w powieści naturalistycznej zyskała zliryzowana narracja pierwszoosobowa, subiektywizacja świata przedstawionego, w której zaciera się konkretyzacja środowiskowa postaci, realistyczne tło ustępuje miejsca wartościom uniwersalistycznym, nie ma związków przyczynowo‑skutkowych w fabule, występuje skłonność do analizy psychologicznej i uchwycenia nastrojów bohatera. W powieści młodopolskiej zrezygnowano z narracji trzecioosobowej, a wprowadzono narrację personalną, z perspektywy postaci. Pojawiła się konstrukcja „bohatera prowadzącego” (występują również pierwszoosobowe formy podawcze: dziennik bohatera, pamiętnik, powieść epistolarna, monolog wewnętrzny). Została zastosowana mowa pozornie zależna, a dystans między mową narratora i mową postaci został ograniczony.

Wieś pierwotnie nosiła nazwę Lipce. Nazwa Lipce Reymontowskie obowiązuje od 1983 roku.

Powieściowe Lipce to wieś w zaborze rosyjskim: ruble, strażnicy. Wieś pouwłaszczeniowa, a więc po roku 1863. Powrót pana Jacka z zesłania oraz osoba Kuby to jedyne dwa sygnały historyczne nakierowane na ten tok.

W powieści występują trzy struktury narracyjne:

• stylizator młodopolski,

• wsiowy gaduła,

• realistyczny obserwator

oraz stylizacje językowe (gwara synkretyczna, dialektyzmy, paralelizmy składniowe). Spróbujmy je zlokalizować. Jeśli wymienione pojęcia nie są ci znane, skorzystaj ze Słownika terminów literackich lub innego źródła, aby je wyjaśnić.