Dźwięczna czy bezdźwięczna?
Wymów szeptem głoski: b, z, dz, w. Zapisz tutaj lub w zeszycie, jakie głoski kolejno można było usłyszeć.
Przypomnij sobie informacje na temat głosek.
W krtani znajdują się wiązadła głosowe (zwane inaczej strunami), które mogą być napięte – wtedy wymawiamy głoski dźwięczne – lub rozsunięte i luźne – wtedy mówimy głoski bezdźwięczne.
Zapamiętaj! Wszystkie samogłoski są dźwięczne.
Wśród spółgłosek możemy znaleźć pary, które różnią się tylko dźwięcznością. Układ warg, języka i zębów przy wymawianiu tych głosek jest taki sam. Jedyna różnica między nimi to napięcie bądź rozluźnienie wiązadeł głosowych.
Oto zbiór spółgłosek twardych tworzących pary (dźwięczna - bezdźwięczna). Pamiętaj, że w podobny sposób łączą się w pary spółgłoski miękkie, np.: wi‑fi, zi‑si, dzi‑ci.
w | b | z | ż | d | dz | g | dż |
f | p | s | sz | t | c | k | cz |
Niektóre spółgłoski są dźwięczne, ale nie mają odpowiedników bezdźwięcznych: m, n, r, l, ł, j.
Jedyna spółgłoska bezdźwięczna, która współcześnie nie ma odpowiednika dźwięcznego, to spółgłoska ch.
Utwórz nowe wyrazy, zamieniając wyróżnione spółgłoski dźwięczne na ich bezdźwięczne odpowiedniki.
Utwórz nowe wyrazy, zamieniając wyróżnione litery oznaczające spółgłoski dźwięczne na odpowiadające im bezdźwięczne.
brać – ............ bies– ............ głos – ............
medal – ............ gaża – ............ żal – ............
gad – ............ żbik – ............ uzda – ............
bark – ............ zad – ............ waza – ............
działo – ............ gapa – ............ wrak – ............
dobór – ............ gazeta – ............ życie – ............
Wymień głoski bezdźwięczne, które odpowiadają głoskom dźwięcznym: w, b, z, d, g.
Wymów i zapisz, jakie głoski słyszysz na końcu podanych wyrazów.
Wymów i zapisz, jakie głoski słyszysz na końcu podanych wyrazów .
grób – ............ mózg – ............ mąż – ............ paź – ............
bieg – ............ krew – ............ próg – ............ gaz – ............
Wymień głoski dźwięczne, które nie mają bezdźwięcznych odpowiedników.
W języku polskim spółgłoski dźwięczne (mające bezdźwięczny odpowiednik) na końcu wyrazu tracą swą dźwięczność.
'Lenistwo' narządów mowy objawia się także przy wymawianiu sąsiadujących ze sobą spółgłosek dźwięcznych i bezdźwięcznych (mających odpowiedniki) – stają się albo bezdźwięczne, np. babka [bapka], albo dźwięczne, np. liczba [lidżba].
Pogrupuj podane wyrazy na takie, których wymowa jest zgodna z pisownią i te, które zapisuje się inaczej niż wymawia.
Rozpoznaj wyrazy, których wymowa jest zgodna z pisownią.
bezpiecznie, kwiat, gniazdko, głębszy, krówka, bielizna, pusty, kałamarnica, król, krakowianka, wyprać, busz, miedź, łódź, miska, ojczym, kurz, wiedźma, wszystko, pismo, książka, sweter, prędki, krótki
| Wyrazy, których wymowa jest zgodna z pisownią | |
|---|---|
| Wyrazy, których wymowa nie jest zgodna z pisownią |
Rozpoznaj wyrazy, których wymowa jest zgodna z pisownią.
bezpiecznie, kwiat, gniazdko, głębszy, krówka, bielizna, pusty, kałamarnica, król, krakowianka, wyprać, busz, miedź, łódź, miska, ojczym, kurz, wiedźma, wszystko, pismo, książka, sweter, prędki, krótki
| Wyrazy, których wymowa jest zgodna z pisownią | |
|---|---|
| Wyrazy, których wymowa nie jest zgodna z pisownią |
Poprawną pisownię wyrazów zawierających głoski dźwięczne, które w wymowie tracą dźwięczność, można sprawdzić w innych formach danego wyrazu.
Zapisz poprawne formy mianownika liczby pojedynczej i mianownika liczby mnogiej.
Mimo że często piszemy inaczej, niż mówimy, łatwo sprawdzić, jaką literę zapisać. Wystarczy utworzyć inną formę danego wyrazu.
| M. lp. | D. lm. | M. lp. | M. lm. |
|---|---|---|---|
| krówka | bo krówek | wróg | bo wrogowie |
| bo ławek | sposób | ||
| bo bluzek | stóg | ||
| bo babek | obiad | ||
| bo trawek | staw | ||
| bo widokówek | opad | ||
| bo łóżek | dziób | ||
| bo żelazek | wąż |