Energia życia
Scenariusz zajęć „Energia życia”
BIOLOGIA, III etap edukacyjny
Temat: Energia życia.
Treści kształcenia
Podstawa programowa: Punkt (1.4) [uczeń] przedstawia fotosyntezę, oddychanie tlenowe oraz fermentację mlekową i alkoholową jako procesy dostarczające energii; wymienia substraty i produkty tych procesów oraz określa warunki ich przebiegu.
Cele zoperacjonalizowane
UCZEŃ | definiuje pojęcia: katabolizm, anabolizm, substrat, produkt; |
dokonuje podziału oddychania komórkowego na tlenowe i beztlenowe; | |
określa warunki przebiegu procesów – fotosyntezy, oddychania tlenowego, fermentacji; | |
wyjaśnia znaczenie procesów dostarczających energii dla organizmu; | |
wymienia funkcje chloroplastu i mitochondrium; | |
wymienia procesy dostarczające energii; | |
wymienia substraty i produkty procesów – fotosyntezy, oddychania tlenowego, fermentacji; |
Nabywane umiejętności
UCZEŃ | doskonali umiejętności obserwacji i samodzielnego wnioskowania; |
podaje przykłady fermentacji (mlekowa, etanolowa); | |
potrafi porównać proces fotosyntezy i oddychania tlenowego; | |
rozwija umiejętności właściwej organizacji pracy; | |
wskazuje i nazywa organella komórkowe w których zachodzą procesy fotosyntezy i oddychania tlenowego; | |
wyjaśnia znaczenie procesu fotosyntezy i oddychania dla organizmów; |
Kompetencje kluczowe
kompetencje informatyczne
myślenie matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne
porozumiewanie się w języku ojczystym
umiejętność uczenia się
Etapy lekcji
Wstęp:
Przypomnienie wiadomości o budowie komórki roślinnej, zwierzęcej i bakteryjnej.
Krótka pogadanka na temat udziału energii w podtrzymywaniu podstawowych funkcji życiowych organizmów.
Przebieg zajęć:
Nauczyciel w rozmowie kierowanej określa procesy dostarczające energii: fotosyntezę, oddychanie tlenowe, fermentację.
Nauczyciel prezentuje modele/schematy budowy komórki roślinnej i zwierzęcej.
Uczniowie wskazują organella komórkowe w których zachodzi proces fotosyntezy i oddychania tlenowego.
Nauczyciel odtwarza ilustrację interaktywną „Fotosynteza i oddychanie tlenowe”. Uczniowie odtwarzają ilustrację na swoich komputerach.
W trakcie burzy mózgów uczniowie wraz z nauczycielem opracowują propozycję tabeli, w której zestawione zostaną najważniejsze cechy procesu fotosyntezy i oddychania tlenowego (substraty, produkty, miejsce przebiegu procesu, rola światła, przykłady organizmów). Uczniowie korzystają z dostępnych źródeł informacji (podręcznik, encyklopedia, Internet).
Na podstawie zebranych informacji uczniowie określają warunki przebiegu obu procesów, wykazują związek między fotosyntezą a oddychaniem tlenowym.
Nauczyciel przedstawia prezentację multimedialną „Fermentacja”. Omawia proces fermentacji jako przykład oddychania beztlenowego.
Uczniowie dokonują obserwacji.
Instrukcja przeprowadzenia doświadczenia i obserwacji
Opis teoretyczny omawianego zjawiska: Wszystkie zielone rośliny przeprowadzają proces fotosyntezy. To jeden z podstawowych procesów biochemicznych w trakcie którego, dzięki pochłanianej energii słonecznej, produkowane są związki chemiczne zasobne w energię oraz tlen. Warunkiem syntezy związków organicznych jest obecność dwutlenku węgla i wody, udział chlorofilu i światła.
Ustalenie celu i obiektu prowadzonych badań: Celem doświadczenia jest obserwacja zielonej rośliny przeprowadzającej fotosyntezę oraz stwierdzenie w jej tkankach cukru, który jest produktem procesu fotosyntezy.
Sposób przygotowania obserwacji (czas, miejsce itd.): Uczniowie przygotowują i rozpoczynają doświadczenie podczas zajęć w klasie. Obserwacje kontynuują w kolejnych dniach. Uczniowie mają do dyspozycji: małe rośliny w doniczkach, duże słoje, szalki Petriego, płyn Lugola, alkohol etylowy.
Sposób przeprowadzenia obserwacji: Uczniowie pracują w parach. W dużym szklanym słoju umieszczają roślinę w doniczce. Intensywnie ją podlewają, zamykają słój. Słój z rośliną ustawiają w dobrze oświetlonym miejscu w ciągu dnia. W kolejnych dniach obserwują zmiany. Po upływie kilku dni uczniowie odcinają z rośliny zielony liść, umieszczają go na szalce w alkoholu, na kilkanaście godzin. Następnego dnia uczniowie osuszają liście i nanoszą krople płynu Lugola. Obserwują barwienie się liścia na ciemnoniebieski kolor, co świadczy o obecności skrobi.
Inne informacje, np. analiza obserwacji, sposób wyciągania wniosków, karta pracy, drzewka decyzyjne, formularze itd.: Uczniowie zapisują swoje obserwacje, wyjaśniają zaobserwowane zjawiska (wzrost rośliny w słoiku, parowanie i skraplanie wody, obecność skrobi w zielonych liściach). Uczniowie wyciągają wnioski.
Podsumowanie:
Uczniowie wymieniają poznane procesy dostarczające energii. Dokonują podziału procesów na anaboliczne i kataboliczne.
Zadanie domowe
Korzystając z dostępnych źródeł informacji odpowiedz na pytanie: Który z procesów – oddychanie tlenowe czy beztlenowe (fermentacja) dostarcza więcej energii?
Środki dydaktyczne
zasoby multimedialne: ilustracja interaktywna „Fotosynteza i oddychanie tlenowe”
zasoby multimedialne: prezentacja multimedialna „Fermentacja”
modele/ schematy budowy komórki zwierzęcej, roślinnej, bakteryjnej
encyklopedia, podręcznik
komputery połączone z Internetem
małe rośliny w doniczkach
duże słoje
szalki Petriego
płyn Lugola
alkohol etylowy
notatnik, długopis
Metody nauczania
ćwiczenia laboratoryjne
dyskusja
dyskusja dydaktyczna - burza mózgów
obserwacja
pokaz
rozmowa kierowana
Formy pracy
indywidualna
praca w parach
zbiorowa
Dodatkowe propozycje wykorzystania
Multimedialne zasoby edukacyjne wykorzystywane w tym scenariuszu nadają się również do wykorzystania na IV etapie edukacyjnym w zakresie nauczania biologii.
