Ważne daty

Wojciech Kilar

R1Mc2KCi4XpiZ

Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Wojciecha Kilara w dzieciństwie. Chłopiec siedzi na stopniu schodów i przytula do siebie czarnego niewielkiego psa.Dodatkowo umieszczono informację: Wojciech Kilar urodził się 17 lipca 1932 roku we Lwowie. Dorastał w środowisku, w którym zainteresowanie sztuką było na porządku dziennym, a edukacja muzyczna wydawała się naturalnym elementem wychowania młodego człowieka.

Ilustracja interaktywna przedstawia zdjęcie Wojciecha Kilara w dzieciństwie. Chłopiec siedzi na stopniu schodów i przytula do siebie czarnego niewielkiego psa.Dodatkowo umieszczono informację: Wojciech Kilar urodził się 17 lipca 1932 roku we Lwowie. Dorastał w środowisku, w którym zainteresowanie sztuką było na porządku dziennym, a edukacja muzyczna wydawała się naturalnym elementem wychowania młodego człowieka.

1

1. Wojciech Kilar urodził się 17 lipca 1932 roku we Lwowie. Dorastał w środowisku, w którym zainteresowanie sztuką było na porządku dziennym, a edukacja muzyczna wydawała się naturalnym elementem wychowania młodego człowieka.

Rhe7pQIGgIitG

Zdjęcie przedstawia Wojciecha Kilara w okresie studiów. Siedzi bokiem przy fortepianie opierając lewy łokieć o jego brzeg. W tle ściana z wieloma obrazami. Dodatkowo umieszczono informację: Choć początkowo nic nie zapowiadało, że muzyka zajmie w jego życiu istotne miejsce, spotkanie obdarzonego wielką charyzmą i intuicją pedagoga – Kazimierza Mirskiego skłoniło Kilara do podjęcia własnych prób twórczych. Dzięki studiom w Katowicach i Paryżu Kilar zdobył wiedzę oraz umiejętności potrzebne w zawodzie kompozytora.

Zdjęcie przedstawia Wojciecha Kilara w okresie studiów. Siedzi bokiem przy fortepianie opierając lewy łokieć o jego brzeg. W tle ściana z wieloma obrazami. Dodatkowo umieszczono informację: Choć początkowo nic nie zapowiadało, że muzyka zajmie w jego życiu istotne miejsce, spotkanie obdarzonego wielką charyzmą i intuicją pedagoga – Kazimierza Mirskiego skłoniło Kilara do podjęcia własnych prób twórczych. Dzięki studiom w Katowicach i Paryżu Kilar zdobył wiedzę oraz umiejętności potrzebne w zawodzie kompozytora.

1

1. Choć początkowo nic nie zapowiadało, że muzyka zajmie w jego życiu istotne miejsce, spotkanie obdarzonego wielką charyzmą i intuicją pedagoga – Kazimierza Mirskiego skłoniło Kilara do podjęcia własnych prób twórczych. Dzięki studiom w Katowicach i Paryżu Kilar zdobył wiedzę oraz umiejętności potrzebne w zawodzie kompozytora.

RVlnZczLbm8rf

Zdjęcie przedstawia Nadię Boulanger, u której Wojciech Kilar odbywał studia w Paryżu. Kobieta ma elegancki strój, jasne włosy zaczesane do tyłu, okulary i skupiony wyraz twarzy.Dodatkowo umieszczono informację: Wojciech Kilar jest jednym z najbardziej znanych polskich kompozytorów, zarówno w kraju, jak i za granicą. Choć światową sławę przyniosła mu muzyka pisana do filmów wybitnych reżyserów, Kilar jest również autorem utworów, które weszły do kanonu polskiej muzyki współczesnej.

Zdjęcie przedstawia Nadię Boulanger, u której Wojciech Kilar odbywał studia w Paryżu. Kobieta ma elegancki strój, jasne włosy zaczesane do tyłu, okulary i skupiony wyraz twarzy.Dodatkowo umieszczono informację: Wojciech Kilar jest jednym z najbardziej znanych polskich kompozytorów, zarówno w kraju, jak i za granicą. Choć światową sławę przyniosła mu muzyka pisana do filmów wybitnych reżyserów, Kilar jest również autorem utworów, które weszły do kanonu polskiej muzyki współczesnej.

1

1. Wojciech Kilar jest jednym z najbardziej znanych polskich kompozytorów, zarówno w kraju, jak i za granicą. Choć światową sławę przyniosła mu muzyka pisana do filmów wybitnych reżyserów, Kilar jest również autorem utworów, które weszły do kanonu polskiej muzyki współczesnej.

Twórczość kompozytorska Wojciecha Kilara obejmuje ponad 60 utworów, które powstawały w okresie ponad sześćdziesięciu lat. Pierwszymi kompozycjami są Trzy preludia na fortepian oraz Sonatina na flet i fortepian z 1951 roku, ostatnią natomiast jest Modlitwa do Małej Tereski na chór mieszany a cappella z 2013. Styl i język muzyczny kompozytora ulegały zmianom pod wpływem dojrzewającego gustu oraz aktualnych tendencji w muzyce XX i XXI wieku. Dorobek Kilara podzielić można na trzy zasadnicze okresy:

• 1947‑1957 – Okres neoklasyczny

• 1960‑1971 – Okres konstruktywizmu sonorystycznego

• od 1972 – Okres narodowo‑religijny

Neoklasyczny okres twórczości

Pierwszy okres twórczości to lata poszukiwań stylistycznych, kiedy to kompozytor pozostawał pod wpływem twórczości Igora Strawińskiego oraz Béli Bartóka. Owe inspiracje szczególnie wyraźnie zaznaczają się w Odzie Béla Bartók in memoriam, zamykającej okres neoklasyczny.

W czasie tym Kilar reinterpretowałReinterpretacjareinterpretował klasyczne modele formalne (allegro sonatowe, rondo, cykl sonatowy), dostosowując je do współczesnego języka muzycznego. Twórczość Kilara odznacza się tu klarownością — zarówno formalną, jak i dźwiękową — a charakterystyczne ostinatoweOstinatoostinatowe figury melodyczno- rytmiczne nadają kompozycjom motoryczny, żywiołowy charakter. Kompozytor wprowadzał także elementy muzyki ludowej (Kwintet na instrumenty dęte cz. III, Mała uwertura, symfonie). Opierając utwory na klasycznych schematach nawiązywał do typowego kontrastu materiału muzycznego poprzez zestawianie motorycznych, opartych na repetycjiRepetycjarepetycji motywów inicjalnych z kantylenowymi, spokojnymi liniami tematu drugiego. Widać wyraźnie, że młody Kilar poszukiwał indywidualnego stylu muzycznego, wychodząc od bardzo prostych, krótkich utworów i zmierzając stopniowo w stronę większych form i aparatów wykonawczych, jak w Małej uwerturze i Odzie Béla Bartók in memoriam.

Aby obrazować stopniowy rozwój techniki kompozytora proponuję wysłuchać jednego z pierwszych utworów kompozytora oraz utwór zamykający okres neoklasycznyNeoklasycyzmneoklasyczny w twórczości Kilara.

W 1957 roku Kilar przebywał w Darmstadt, a od 1959 w Paryżu, gdzie był stypendystą rządu francuskiego. W tym okresie zapoznawał się z nowymi partyturami i obserwował muzyczną awangardę, pod wpływem której podejmował próby określenia swojej dalszej drogi kompozytorskiej. Właśnie wtedy powstały plany skomponowania utworu Herbsttag, bardziej radykalnego brzmieniowo.

Okres konstruktywizmu sonorystycznego

W okresie konstruktywizmu sonorystycznegoSonorystykasonorystycznego kompozytor bazował na prostych pomysłach, wprowadzając jednocześnie jaskrawość brzmienia instrumentalnego. W pierwszych utworach wykorzystywał elementy muzyki jazzowej, łącząc je z fakturą punktualistycznąPunktualizmpunktualistyczną. W tym czasie Kilar stopniowo poszerzał materiał brzmieniowy, wykorzystując np. zbiornik po benzynie (Générique), nietypową artykulację (np. gra za podstawkiem, frullato, czy uderzanie strun metalowymi puszkami lub pięścią), oraz bogate możliwości głosu ludzkiego (mowa, krzyki, szept itp.).

Dźwiękowe eksperymenty kompozytor rozwijał także w utworach: Riff 62, Diphtongos i Springfield Sonnet. Jednym z ostatnich utworów okresu sonorystycznego jest Upstairs‑Downstairs, który – jak podkreślał sam kompozytor – zapowiadał zwrot ku nowym tendencjom, a zamyka go definitywnie Przygrywka i kolęda na 4 oboje i orkiestrę smyczkową, gdzie obsada została wyselekcjonowana na zasadzie opozycji dwóch jakości brzmieniowych. W drugim okresie twórczości Wojciech Kilar stopniowo odchodził od sonorystycznego radykalizmu, zmierzając w stronę uspokojenia i pewnej klarowności.

Wysłuchajmy fragmentu utworu:

Okres narodowo‑religijny

R1Z97l7Uv7UoC

Zdjęcie przedstawiające Wojciecha Kilara po zakończonym koncercie. Kompozytor oraz skrzypek uśmiechają się. Za nimi znajduje się chór lub orkiestra. Wszyscy ubrani są elegancko - w ciemne fraki. Mężczyzna ręce ma złożone w geście podziękowania.Dodatkowo umieszczono informację: . Ostatni okres twórczości Wojciecha Kilara to okres zwany narodowo‑religijnym. Istotą utworów tego okresu staje się pozamuzyczna treść oraz duchowe przesłanie, co w konsekwencji prowadzi do ograniczenia i uproszczenia języka muzycznego. Twórca niemal całkowicie zrezygnował z awangardowych środków technicznych, eksponując w zamian czynnik melodyczny — temat oraz jego brzmieniowe metamorfozy. Uproszczeniu uległa również harmonika, oparta najczęściej na ostinatowych wielodźwiękach oraz współbrzmieniach tercjowo‑kwintowych. Ważną rolę odgrywa tekst, najczęściej ludowy lub historyczny, ale także religijny (zaczerpnięty z liturgii bądź katolickich modlitw).

Zdjęcie przedstawiające Wojciecha Kilara po zakończonym koncercie. Kompozytor oraz skrzypek uśmiechają się. Za nimi znajduje się chór lub orkiestra. Wszyscy ubrani są elegancko - w ciemne fraki. Mężczyzna ręce ma złożone w geście podziękowania.Dodatkowo umieszczono informację: . Ostatni okres twórczości Wojciecha Kilara to okres zwany narodowo‑religijnym. Istotą utworów tego okresu staje się pozamuzyczna treść oraz duchowe przesłanie, co w konsekwencji prowadzi do ograniczenia i uproszczenia języka muzycznego. Twórca niemal całkowicie zrezygnował z awangardowych środków technicznych, eksponując w zamian czynnik melodyczny — temat oraz jego brzmieniowe metamorfozy. Uproszczeniu uległa również harmonika, oparta najczęściej na ostinatowych wielodźwiękach oraz współbrzmieniach tercjowo‑kwintowych. Ważną rolę odgrywa tekst, najczęściej ludowy lub historyczny, ale także religijny (zaczerpnięty z liturgii bądź katolickich modlitw).

1

1. Ostatni okres twórczości Wojciecha Kilara to okres zwany narodowo‑religijnym. Istotą utworów tego okresu staje się pozamuzyczna treść oraz duchowe przesłanie, co w konsekwencji prowadzi do ograniczenia i uproszczenia języka muzycznego. Twórca niemal całkowicie zrezygnował z awangardowych środków technicznych, eksponując w zamian czynnik melodyczny — temat oraz jego brzmieniowe metamorfozy. Uproszczeniu uległa również harmonika, oparta najczęściej na ostinatowych wielodźwiękach oraz współbrzmieniach tercjowo‑kwintowych. Ważną rolę odgrywa tekst, najczęściej ludowy lub historyczny, ale także religijny (zaczerpnięty z liturgii bądź katolickich modlitw).

W tym okresie kompozytor odszedł od ironicznej zabawy minionymi stylami, świadomie przejmując i kontynuując tradycję, wobec której przyjmuje postawę na serio. Kilar chciał, aby jego muzyka budziła nadzieję, wzruszała i uspokajała.

W okresie tym wyróżnić można dwa zróżnicowane nurty twórczości Kilara. Krzesany otwiera nurt tatrzańskich poematów symfonicznych i symfoniczno‑choreicznych. Należą do niego również Kościelec 1909, Siwa mgła, Orawa.

Drugą linią tego etapu twórczości Kilara jest natomiast nurt wokalno‑symfonicznych poematów, w których Kilar w sposób szczególny zwrócił się ku twórczości sakralnej. Wyrazem jego głębokiej religijności stały się takie dzieła Bogurodzica, Victoria, Exodus, Angelus.

Muzyka filmowa

Rp8XuR3S1qIXx

Ilustracja interaktywna 1. W twórczości kompozytorskiej Wojciecha Kilara wyróżnia się także odrębną, bardzo znaczącą dziedzinę twórczości Wojciecha Kilara — muzykę filmową, którą autor stworzył do ponad 160 filmów. Muzyka filmowa, którą Kilar pisał począwszy od 1958 roku równolegle do muzyki autonomicznej, zajmuje w jego twórczości istotne miejsce.

Ilustracja interaktywna 1. W twórczości kompozytorskiej Wojciecha Kilara wyróżnia się także odrębną, bardzo znaczącą dziedzinę twórczości Wojciecha Kilara — muzykę filmową, którą autor stworzył do ponad 160 filmów. Muzyka filmowa, którą Kilar pisał począwszy od 1958 roku równolegle do muzyki autonomicznej, zajmuje w jego twórczości istotne miejsce.

1

1. W twórczości kompozytorskiej Wojciecha Kilara wyróżnia się także odrębną, bardzo znaczącą dziedzinę twórczości Wojciecha Kilara — muzykę filmową, którą autor stworzył do ponad 160 filmów. Muzyka filmowa, którą Kilar pisał począwszy od 1958 roku równolegle do muzyki autonomicznej, zajmuje w jego twórczości istotne miejsce.

RFMFhyul7i4FH1

Zdjęcie przedstawiające Wojciecha Kilara i Andrzeja Wajdę podczas odbywania rozmowy. Obaj mężczyźni są uśmiechnięci i stoją podparci o fontannę. Kilar słucha rozmówcy, ubrany jest w ciemny garnitur. Mężczyzna po prawej stronie to Andrzej Wajda. Ma rozłożone ręce podczas rozmowy. Mężczyzna nosi okulary, ubrany jest w szarą marynarkę i czarną koszulę w białe paski.

W 1999 r. kompozytor otrzymał propozycję od reżysera Petera Jacksona na napisanie muzyki do filmu Władca Pierścieni. Choć kompozytor początkowo się zgodził, ostatecznie do współpracy nie doszło.

Na zakończenie wysłuchajmy jeden z najbardziej znanych fragmentów muzyki stworzonej przez Kilara do filmu.

Gwiazda Wojciecha Kilara w Alei Gwiazd w Łodzi

Zadania

R1Lj97nHjB6wq

Ćwiczenie 2

W jakich latach przypadał okres neoklasyczny w twórczości Wojciecha Kilara.

W jakich latach przypadał okres neoklasyczny w twórczości Wojciecha Kilara.

Zaznacz, który z podanych rytmów to rytm charakterystyczny dla poloneza.

• 1
• 2
• 3

R1DWOvSqDusaT

Ćwiczenie 5

Jak się nazywał najpopularniejszy film, do którego stworzył muzykę Wojciech Kilar.

Jak się nazywał najpopularniejszy film, do którego stworzył muzykę Wojciech Kilar.

Wysłuchaj powyższy fragment utworu Wojciecha Kilara. Zaznacz, przez który instrument jest on wykonywany.

• 1
• 2
• 3

Słownik pojęć

Źródło:

sjp.pwn.pl

Biblioteka muzyczna

Bibliografia

sjp.pwn.pl