Europa Zachodnia – cechy środowiska przyrodniczego
Europa Zachodnia to najgęściej zaludniony region naszego kontynentu. Można więc przypuszczać, że warunki naturalne musiały tu sprzyjać osadnictwu i rozwojowi gospodarczemu. Które konkretnie cechy środowiska przyrodniczego przyczyniły się do tego rozwoju w największym stopniu?
że Europa dzieli się na 4 wielkie regiony fizycznogeograficzne o zróżnicowanych warunkach środowiska przyrodniczego;
że mapy tematyczne umożliwiają opis wybranych cech środowiska przyrodniczego;
że dane klimatyczne umożliwiają opis cech klimatu i porównywanie cech klimatu w różnych obszarach.
wskazywać na mapie hipsometrycznej i nazywać główne jednostki w Europie Zachodniej;
wyjaśniać terminy: basen, masyw paleozoiczny, stare góry zrębowe, młode góry fałdowe;
opisywać położenie geograficzne i cechy ukształtowania powierzchni w głównych jednostkach Europy Zachodniej;
oceniać cechy środowiska przyrodniczego dla potrzeb rozwoju gospodarczego.
1. Europa Zachodnia – podział na główne jednostki (prowincje)
Europa Zachodnia to najbardziej zróżnicowany region fizycznogeograficzny w Europie. Dzieli się na cztery główne jednostki – prowincje. Należą do nich:
archipelag Wysp Brytyjskich leżący na szelfie kontynentalnym Europy;
pas Niżu Środkowoeuropejskiego ciągnący się od wybrzeża Morza Północnego aż po środkową Wisłę;
pas starych gór zrębowych i wyżyn oraz rozległych obniżeń (tzw. basenów) ciągnący się od zachodnich wybrzeży Francji aż po Sudety i Wyżyny Polskie;
młode góry fałdowe – Alpy i Karpaty wraz z przedgórzami i śródgórskimi zapadliskami.
R1PwmmnbDL2qi1 
Podział Europy Zachodniej na główne obszary fizycznogeograficzne (prowincje)
Wskaż na powyższej mapie i odczytaj nazwy głównych obszarów, na które podzielono Europę Zachodnią.
2. Europa Zachodnia – położenie i ukształtowanie powierzchni głównych obszarów
Korzystając z mapy hipsometrycznej Europy Zachodniej, wykonaj poniższe zadania, dzięki którym samodzielnie określisz położenie i ukształtowanie powierzchni głównych obszarów Europy Zachodniej.
Uzupełnij puste miejsca.
Wyspy Brytyjskie to rozległy .................... składający się z największej wyspy w Europie – .................................. , leżącej na zachód od niej ................ , oraz położonych na północnym zachodzie wysp .................. i nieco oddalonych na północ ................ i .......................
Uzupełnij puste miejsca.
Na północy Wielkiej Brytanii leżą stare góry wypiętrzone w czasie fałdowań w erze paleozoicznej. Są to .................................... , a nieco na południe od nich ............................ z najwyższym szczytem na Wyspach Brytyjskich .................. o wysokości ............ m n.p.m. W południowej części wyspy leży ................................ nazywana też Basenem Londyńskim. Wyspy Brytyjskie były zlodowacone aż po Tamizę w czasie zlodowaceń .................................
Uzupełnij puste miejsca.
Niż Środkowoeuropejski to równoleżnikowo ułożony pas nizinny. Najdalej na zachód leży .................................... , która w środkowej części Niżu przechodzi w .................................... , a ta z kolei na wschodzie przechodzi w ............................... W środkowej części Niżu ku północy wysuwa się nizinny Półwysep ..................... Cały ten obszar był zlodowacony w czwartorzędzie. Najwyższym wzniesieniem jest ................ o wysokości 329 m n.p.m. leżąca na ...........................................
Uzupełnij puste miejsca.
Na zachodzie regionu leżą dwa rozległe obniżenia: Basen Akwitański i .......................... oraz dwa masywy: Armorykański na Półwyspie Bretońskim i ............................... Ku wschodowi rozciąga się szeroki pas masywów i wyżyn. Północny pas tworzą Ardeny, Góry Harz, Rudawy i ............ , a południową linię tworzą Wogezy, Schwarzwald i ............... W sąsiedztwie tych pasm leżą Wyżyny – ................ , ................. Najdalej na wschód wysunięty jest pas ...............................
Uzupełnij puste miejsca.
Stare góry i masywy wypiętrzone w czasie orogenezy hercyńskiej w okresie karbonu, w erze .......................... zostały porozdzielane przez uskoki, rowy tektoniczne, progi, deformacje zrębowe. Liczne rzeki rozcięły teren głębokimi dolinami. Stoki gór są łagodne, a szczyty mają kopułowate kształty. Największym i najwyższym regionem jest tu .............................. , którego najwyższe wzniesienie ........................ osiąga wysokość 1885 m n.p.m.
Uzupełnij puste miejsca.
Alpy to najdłuższe pasmo młodych gór fałdowych w Europie. Ciągną się łukiem wygiętym ku .................. od Zatoki Genueńskiej na ...................................... do Niziny Panońskiej na wschodzie. Karpaty tworzą łuk wygięty ku .................. , zamknięty przełomami rzeki ............ , która w podobny sposób ogranicza też Alpy.
Uzupełnij puste miejsca.
Charakterystyczny typ rzeźby wysokogórskiej nazywany .................................... tworzą: głębokie doliny, pionowe stoki, ostre szczyty, poszarpane granie, jeziora górskie i wysoko położone przełęcze. Cały obszar Alp i Karpat był zlodowacony w okresie plejstoceńskim, czego ślady są do dzisiaj widoczne w krajobrazie tych gór. Najwyższym szczytem w Alpach jest .................... o wysokości ............ m n.p.m. W Karpatach najwyższym szczytem jest .............. sięgający ............ m n.p.m.
3. Europa Zachodnia – cechy klimatu
Cała Europa Zachodnia, poza wysokimi górami, objęta jest klimatem umiarkowanym ciepłym. W zachodniej części regionu na Wyspach Brytyjskich i wybrzeżach atlantyckich występuje klimat wybitnie morski. Im dalej na wschód, tym wpływy Oceanu Atlantyckiego są mniejsze i we wschodniej części regionu, m.in. na Nizinie Polskiej, występuje klimat umiarkowany ciepły przejściowy.
Najważniejsze cechy klimatu morskiego to:
łagodna zima – średnie temperatury dobowe w zachodniej części sięgają 5°C, we wschodniej części spadają do -3°C;
niezbyt ciepłe lato – w zachodniej części regionu średnie temperatury powietrza osiągają ok. 17°C, a na wschodzie są nieco wyższe i wynoszą ok. 19°C;
amplitudy roczne temperatur powietrza są mniejsze na zachodzie, a większe na wschodzie;
wyrównany rozkład opadów w ciągu roku, jedynie we wschodniej części regionu nieznacznie przeważają opady półrocza ciepłego;
duża zmienność pogody;
duża liczba dni deszczowych;
dość silne wiatry na wybrzeżach.
Dokonaj analizy danych przedstawionych w tabeli 1. i odpowiedz na pytania.
stacja nr 1, stacja nr 4, stacja nr 1, stacja nr 3, stacja nr 3, stacja nr 2, stacja nr 4
Która z 4 stacji leży na dużej wysokości na obszarze górskim w Europie Zachodniej?
Odpowiedź – ......................
Która z 4 stacji leży w zachodniej części Europy Zachodniej?
Odpowiedź – ......................
Która z 4 stacji leży najdalej na wschodzie Europy Zachodniej?
Odpowiedź – ......................
Nr stacji | Średnia miesięczna | styczeń | lipiec | Średnia roczna | Amplituda roczna |
Miesięczna suma opadów (mm) | Roczna suma opadów (mm) | ||||
1 | t | 4,6 | 16,8 | 9,9 | 12,2 |
o | 48 | 58 | 617 | ||
2 | t | 0,2 | 18,9 | 9,1 | 18,7 |
o | 44 | 70 | 539 | ||
3 | t | -2,9 | 18,6 | 7,9 | 21,5 |
o | 35 | 85 | 547 | ||
4 | t | -11,0 | 1,8 | -5,0 | 12,8 |
o | 65 | 192 | 1350 |
4. Europa Zachodnia – sieć rzeczna
Sieć rzeczna Europy Zachodniej jest bardzo gęsta. W klimacie wybitnie morskim rzeki są zasilane głównie przez deszcze. Równomiernie rozłożone opady powodują, że rzeki mają wyrównane stany wód przez cały rok. Natomiast we wschodniej części Europy Zachodniej rzeki mają bardziej zmienne stany wód, gdyż ich zasilanie jest deszczowo‑śnieżne. Ponadto rzeki mające obszar źródłowy w Alpach są w okresie wiosenno‑letnim zasilane przez wody z topniejących lodowców górskich. Wszystko to powoduje, że w rocznym przebiegu stanów wody często zaznaczają się wiosenne i letnie wezbrania.
Zdecydowanie najdłuższą rzeką Europy Zachodniej jest liczący 2857 km Dunaj (druga po Wołdze najdłuższa rzeka całej Europy). Inne większe rzeki tego regionu to: Ren (1233 km), Łaba (1154 km), Wisła (1047 km), Loara (1013 km).
W którym zestawie umieszczono nazwy trzech rzek płynących w Europie Zachodniej i uchodzących do Morza Północnego?
- Loara, Sekwana, Garonna
- Cisa, Dunaj, Rodan
- Wisła, Odra, Wezera
- Tamiza, Ren, Łaba
5. Europa Zachodnia – formacje roślinne
W klimacie umiarkowanym ciepłym o wyraźnym wpływie oceanu dominują lasy liściaste. W podłożu tych lasów wytworzyły się urodzajne gleby brunatne, które przed wiekami zachęcały człowieka do osiedlania się. Dzisiaj Europa Zachodnia to region bardzo gęsto zaludniony i z dawnych naturalnych formacji roślinnych zachowały się tylko niewielkie fragmenty, często podlegające ochronie. W części zachodniej są to wspomniane lasy liściaste, które ku wschodowi przechodzą w lasy mieszane. Na obszarach górskich zaznacza się piętrowość roślinności.
W różnych źródłach informacji odszukaj i wyjaśnij, co oznacza termin potencjalna roślinność naturalna.
Podsumowanie
Europa Zachodnia składa się z trzech równoleżnikowo ułożonych pasów o zróżnicowanych formach ukształtowania powierzchni. Są to:
nizinny pas Niżu Środkowoeuropejskiego,
pas starych gór i masywów,
pas młodych gór fałdowych.
Ponadto w skład regionu wchodzi też położony na szelfie największy archipelag w Europie – Wyspy Brytyjskie.
W całej Europie Zachodniej dominuje klimat umiarkowany ciepły, który przechodzi ku wschodowi w klimat umiarkowany ciepły przejściowy.
Rzeźba powierzchni i klimat umożliwiły powstanie w Europie zachodniej gęstej sieci rzecznej. Rzeki zostały tu uregulowane, a ich drożność zwiększa duża liczba kanałów.
Europa Zachodnia jest względnie wolna od katastrofalnych żywiołów naturalnych. Jest to bowiem obszar asejsmiczny. Jedynymi większymi zagrożeniami są silne wiatry na wybrzeżach oraz powodzie w dolinach dużych rzek.
Warunki środowiska przyrodniczego w Europie Zachodniej sprzyjały osadnictwu i rozwojowi gospodarczemu. Obecnie jest to najgęściej zaludniony obszar w Europie.
Wykorzystaj mapę hipsometryczną Europy i w ciągu 3 minut opisz słowami położenie geograficzne Europy Zachodniej.
Odczytaj na mapie hipsometrycznej Europy:
nazwy mórz oblewających Europę Zachodnią,
nazwy większych półwyspów i wysp należących do Europy Zachodniej.
Wykorzystaj mapy tematyczne i wyjaśnij, jakie czynniki geograficzne kształtują klimat w Europie Zachodniej.
Oceń, które elementy środowiska przyrodniczego sprzyjały osadnictwu i gospodarczej działalności człowieka w Europie Zachodniej. Wskaż także te elementy środowiska, które ograniczają gospodarkę człowieka.
Zadania
Wymienione obszary zakwalifikuj do odpowiednich jednostek (prowincji) Europy Zachodniej.
Wielka Brytania, Szetlandy, Nizina Holenderska, Sudety, Karpaty, Masyw Centralny, Nizina Polska, Hebrydy, Harz, Szumawa, Irlandia, Alpy, Orkady, Ardeny, Nizina Niemiecka
| Niż Środkowoeuropejski | |
|---|---|
| młode góry fałdowe | |
| stare góry zrębowe | |
| Wyspy Brytyjskie |
Do każdej nazwy jednostki dopasuj jej maksymalną wysokość terenu.
młode góry fałdowe, Niż Środkowoeuropejski, stare góry zrębowe, Wyspy Brytyjskie
| 329 m n.p.m. | |
| 1343 m n.p.m. | |
| 1885 m n.p.m. | |
| 4810 m n.p.m. |
Wskaż typy klimatu występujące w Europie Zachodniej.
- umiarkowany ciepły morski
- umiarkowany ciepły przejściowy
- umiarkowany chłodny lądowy
- umiarkowany chłodny morski
- umiarkowany chłodny przejściowy
- umiarkowany ciepły lądowy
Wskaż rodzaj lasu, który NIE stanowi potencjalnej roślinności naturalnej na nizinnych obszarach Europy Zachodniej.
- las iglasty
- las liściasty
- las mieszany
Na mapie w skali 1:5 000 000 Cieśnina Kaletańska oddzielająca Wielką Brytanię od Europy ma 7 mm. Jaka jest rzeczywista szerokość tej cieśniny?
- 1,4 km
- 3,5 km
- 14 km
- 35 km