Ewakuacja ludności i zwierząt
Największym zagrożeniem dla sprawnego i skutecznego przebiegu ewakuacji nie jest wcale skala, rozmiar i charakter sytuacji kryzysowej. Jest nim panika – stan emocjonalny, który w czasie poczucia zagrożenia może dotknąć każdego z nas. Dlatego też o powodzeniu i sprawnym przebiegu ewakuacji decyduje przede wszystkim spokój i opanowanie osób ewakuowanych oraz stosowanie się do wytycznych odpowiednich służb.
że zagrożenia można podzielić na naturalne i cywilizacyjne;
w jaki sposób odróżnić sygnały ostrzegania i alarmowania;
wymieniać sposoby przeciwdziałania panice;
opisywać zasady sprawnej ewakuacji;
wyjaśniać zasady zaopatrywania ewakuowanej ludności w żywność oraz wodę.
1. Panika – definicja, przyczyny, sposoby przeciwdziałania
W słownikach definiuje się panikę jako nagły, niepohamowany, często nieuzasadniony strach, ogarniający zwykle większą liczbę ludzi
. Ta krótka i zwięzła definicja oddaje najważniejsze cechy paniki, do których zalicza się:
nagły i nieoczekiwany wybuch silnego i szybko rozprzestrzeniającego się strachu (będącego możliwym powodem gwałtownej i niekontrolowanej ucieczki);
urojenie lub wyolbrzymienie niebezpieczeństwa;
zaćmienie świadomości.
Panika może mieć różne przyczyny, wśród których wymienić można:
plotki i nieprawdziwe (niesprawdzone) informacje,
poczucie stałego zagrożenia,
poczucie bezsilności i niepewności,
brak wiedzy o zorganizowanej pomocy,
dużą zmienność sytuacji,
dezorganizację, chaos,
zmęczenie i brak snu,
brak lub niedobór pożywienia i wody,
widok poszkodowanych oraz ofiar,
zniszczenia (zburzone budynki, powalone drzewa, zniszczone pojazdy),
w czasie wojny również akcje dywersyjne przeciwnika.
Głównym objawem paniki jest gwałtowna, niekontrolowana ucieczka, która prowadzi do ogromnego chaosu, czego przykład można zaobserwować na ilustracji obok. Do jej typowych oznak zalicza się:
mocne bicie serca,
przyspieszenie tętna,
intensywne pocenie się,
duszności,
ból w klatce piersiowej,
zawroty głowy,
omdlenia,
drżenie mięśni,
nudności,
drętwienie kończyn,
bladość.
Zachowanie ludzi, gdy ogarnia ich panika, stanowi bardzo niebezpieczną sytuację. Wskutek nieprzemyślanych i nieskoordynowanych działań, człowiek może doprowadzić do zapruszenia ognia lub zranienia innych osób. Bardzo często, gdy ludzie uciekają z miejsca wypadku, myślą głównie o własnym przetrwaniu i niejednokrotnie tratują innych ludzi. Takie postępowanie może zagrażać zdrowiu i życiu. Dlatego istotne jest umiejętne przeciwdziałanie zagrożeniom oraz odpowiednio szybkie ich zwalczanie. Bardzo ważną rolę odgrywa tu efektywna edukacja dla bezpieczeństwa. Dzięki niej ludzie zapoznają się z zasadami postępowania na wypadek różnych niebezpieczeństw. Ponadto, najlepiej jest dowiedzieć się od kierownictwa ewakuacji, z jakim zagrożeniem mamy do czynienia, jaka jest jego skala i przewidywane skutki. Bardzo niebezpieczne jest rozpowszechnianie plotek. Wiadomości niesprawdzone często są wyolbrzymiane przez kolejne osoby je przekazujące, dlatego nie należy ich powtarzać ani w nie całkowicie wierzyć.
Czy na miejscu zdarzenia rzeczywiście istotną kwestią jest przeciwdziałanie panice? Odpowiedź uzasadnij.
2. Ewakuacja z terenów zagrożonych
Ewakuacją nazywamy zorganizowane przemieszczenie ludzi (czasami również z ich dobytkiem) oraz zwierząt z terenów zagrożonych (np. wojną lub klęską żywiołową) na obszar bezpieczny. Ewakuacją może być zarówno działanie przeprowadzane na relatywnie niewielką skalę (np. wyprowadzenie ludzi z pojedynczego budynku, co przedstawia ilustracja 2), jak również akcja, stanowiąca duże i złożone przedsięwzięcie logistycznelogistyczne (np. podczas powodzi lub działań wojennych).
Ogólnie wyróżnia się dwa rodzaje ewakuacji: planową oraz doraźną. Pierwsza z wymienionych polega na przemieszczeniu ludności z miejsc zagrożonych (np. terenów przewidywanych działań zbrojnych, obiektów użyteczności publicznej lub zakładów pracy) zgodnie z wcześniej przygotowanym planem. Taką ewakuację organizuje się w czasie pokoju, a realizuje w czasie wojny lub w sytuacji zagrożenia. Ewakuacja doraźna stanowi zaś natychmiastowe przemieszczenie ludności z miejsc, w których wystąpiło bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia, do miejsc bezpiecznychmiejsc bezpiecznych.
Niezależnie od rodzaju zagrożenia wyróżnia się również samoewakuacjęsamoewakuację, która jest prowadzona przede wszystkim z wykorzystaniem własnych środków (np. transportowych, kwaterunkowych).
W czasie ewakuacji ważne jest sprawne działanie wszystkich zaangażowanych służb ratowniczych umożliwiające realizację zaplanowanych działań. Aby cały proces przebiegał możlwie najsprawniej, ludność powinna postępować zgodnie z ogólnie przyjętymi zasadami. Zostały one przedstawione w aplikacji 1, trzeba jednak pamiętać, że każde zachowanie należy dostosować do sytuacji.
Ewakuację uznaje się za zakończoną, gdy cała ewakuowana ludność zostanie zakwaterowana w planowanych rejonach rozmieszczenia.
Ewakuacją zazwyczaj kieruje lider, kierownik. Czy w sytuacji, gdy ewakuacja odbywa się w miejscu, które dobrze znasz, możesz przejąć rolę kierownika i poprowadzić część ewakuowanych osób inną, być może nawet krótszą drogą? Uzasadnij odpowiedź.
3. Ewakuacja zwierząt
Ewakuacja zwierząt jest zadaniem trudnym i skomplikowanym, dlatego ważne jest nabycie odpowiedniej wiedzy i umiejętności w tym zakresie. Powinna ona odbywać się w taki sposób, aby nie zagrażała życiu i zdrowiu ani ratowników, ani zwierząt.
W sytuacji zagrożenia zwierzęta odczuwają niepokój i lęk. Ponadto są one mało odporne na działanie dymu. Gdy przedostanie się on do pomieszczenia, zwierzęta bardzo często układają się na ziemi, utrudniając ewakuację. Dlatego powinno się rozpoczynać wyprowadzanie zwierząt w chwili, kiedy tylko dotrą pierwsze sygnały o możliwym zagrożeniu. Warto pamiętać o tym, aby podchodzić do zwierząt od przodu, spokojnie i ostrożnie, łagodnie do nich przemawiając. Wyczuwają one zdenerwowanie ratownika i bardzo łatwo im się ono udziela. Zwierzęta wyprowadzane ze strefy zagrożonej powinny być kierowane do miejsc bezpiecznychmiejsc bezpiecznych, z których nie będą mogły się same wydostać. Należy również pamiętać o tym, że w zależności od gatunku ewakuowanych zwierząt podejmuje się odmienne czynności. O ile np. konie i krowy po prostu wyprowadza się z zagród, o tyle drób wynosi się w workach lub w koszach, szybko go potem uwalniając i zapewniając dopływ świeżego powietrza. Małe zwierzęta domowe ewakuuje się w klatkach.
4. Ewakuacja z budynku
Przed zapoznaniem się z tematem sprawdź swoją wiedzę i spróbuj ewakuować się ze szkoły.
Ewakuacja z budynku, np. szkoły, odbywa się na podobnych zasadach, jak ewakuacja z terenów zagrożonych, a decyzję o niej podejmuje zarządca budynku.
Jeśli na terenie jakiegoś obiektu zauważysz zagrożenie – natychmiast poinformuj kogoś dorosłego o zaistniałym zdarzeniu!
Po usłyszeniu alarmu musisz niezwłocznie przerwać wykonywane czynności, zamknąć okna i opuścić pomieszczenie. Zamknij za sobą drzwi (tylko na klamkę), najlepiej pozostawiając klucz w zamku.
Nigdy nie należy zamykać drzwi na klucz, gdyż może to uniemożliwić wyjście z pomieszczenia lub budynku innym osobom! Ponadto spowolni to prace służb, które przybędą na miejsce i będą przeszukiwały każde pomieszczenie.
Po wyjściu upewnij się, że ludzie w sąsiednich pomieszczeniach usłyszeli komunikat i są gotowi do ewakuacji.
Kieruj się do wyjść ewakuacyjnych, którymi są zazwyczaj korytarze i klatki schodowe przeznaczone do codziennego użytkowania. Są one oznaczone specjalnymi znakami bezpieczeństwa.
W czasie ewakuacji nie korzystaj z wind, dźwigów, kanałów itp.
Jeżeli drogi ewakuacyjne są zadymione, staraj się trzymać głowę jak najniżej (w dolnych partiach jest najmniej dymu i najwięcej tlenu) oraz iść wzdłuż ścian, by nie stracić orientacji.
Nie odłączaj się od grupy. Jeśli ewakuowana jest szkoła, nauczyciel, który był z tobą w klasie, jest odpowiedzialny za całą grupę i on kieruje jej ewakuacją.
Stosuj się do poleceń osoby prowadzącej ewakuację – ona najczęściej zna budynek bardzo dobrze i najszybciej cię z niego wyprowadzi.
W zależności od oświetlenia drogi ewakuacyjne można oznaczać znakami fotoluminescencyjnymi, podświetlanymi lub takimi i takimi jednocześnie. Najważniejsze znaki ewakuacyjne przedstawia galeria 1.
Dodatkowo wszystkie budynki użyteczności publicznej (w tym szkoły) są wyposażone w plany ewakuacji. Są na nich zaznaczone m.in. drogi ewakuacujne oraz miejsca rozmieszczenia sprzętu pożarniczego. Przykład takiego planu został zaprezentowany poniżej.
Dowiedz się, gdzie w twojej szkole znajdują się wyjścia ewakuacyjne oraz miejsce zbiórki do ewakuacji.
5. Zasady zaopatrywania w żywność oraz wodę
W trakcie ewakuacji oraz sytuacji zagrożenia ważne jest odpowiednie zaopatrywanie ludności w żywność oraz wodę. Ich dostawy są organizowane w dwóch wariantach:
dla osób przebywających w rejonie dotkniętym sytuacją kryzysową – do miejsc zamieszkania bądź ukrycia;
dla ludności ewakuowanej – do miejsca tymczasowego zakwaterowania.
O tym, jakie produkty żywnościowe zostaną dostarczone ludności poszkodowanej, decyduje przede wszystkim sytuacja, w jakiej się ona znajduje. Jeśli tymczasowe miejsca zakwaterowania będą wyposażone w sprzęt umożliwiający samodzielne przygotowanie posiłków, wówczas dostarcza się podstawowe produkty żywnościowe (przeznaczone do samodzielnego przygotowania), takie jak na pierwszej fotografii w poniższej galerii. W przypadku gdy samodzielne przyrządzanie posiłków jest niemożliwe, organizuje się punkty zbiorowego żywienia. Wówczas posiłki są rozdawane np. w szkołach lub stołówkach w miejscowych zakładach pracy. Wówczas posiłki będą rozdawane w miejscu tymczasowego zakwaterowania lub dowożone do innych miejsc pobytu ludności.
W sytuacji zagrożenia ważne jest również samodzielne przygotowanie zapasów żywności. Warto pamiętać, aby:
nie zajmowały zbyt dużo miejsca,
były produktami wysokokalorycznymi, lekkostrawnymi i nadającymi się do przechowywania przez dłuższy czas,
były zdatne do spożycia na zimno lub ewentualnie po lekkim podgrzaniu.
Spośród podanych artykułów żywnościowych wybierz te, które można zabrać ze sobą podczas ewakuacji.
Bardzo ważne w sytuacjach kryzysowych są nie tylko dostawy żywności, ale również dostarczanie wody – zarówno tej przeznaczonej do picia, jak i do celów gospodarczych. Organizuje się je zazwyczaj w wypadku zniszczenia, zanieczyszczenia bądź skażenia istniejących ujęć wodnych i studni.
W sytuacji kryzysowej przeważnie organizowane są dostawy w cysternach samochodowych (jak ta na zdjęciu obok) oraz w przewoźnych zbiornikach, które w systemie całodobowym dostarczają wodę ludności poszkodowanej. W tym przypadku dystrybucję (dostawy) zapewniają głównie przedsiębiorstwa wodociągów i kanalizacji. Dysponują one środkami do przewozu wody przeznaczonej do picia. Warto jednak zaznaczyć, że wkład w transport wody mogą mieć również pododdziały Sił Zbrojnych oddelegowane do pomocy ludności cywilnej.
Tak opisane rozwiązania są jednak mało wydajne, ponieważ wśród ludności poszkodowanej istnieje duże zapotrzebowanie na wodę. Znacznie skuteczniejsze jest wcześniejsze przygotowanie, a następnie możliwie szybkie uruchomienie awaryjnych ujęć wody. Ważnym źródłem mogą być również ujęcia wodne oraz studnie, udostępniane (lub budowane) w związku z obowiązkiem świadczeń osobistychświadczeń osobistych i rzeczowychrzeczowych.
Podsumowanie
Panika stanowi największe zagrożenie dla sprawnego i efektywnego przebiegu ewakuacji.
Głównym objawem paniki jest gwałtowna, niekontrolowana ucieczka.
Bardzo istotne jest umiejętne przeciwdziałanie panice i odpowiednio szybkie zwalczanie zagrożeń mogących ją wywołać. Niezwykle ważną rolę odgrywa tu edukacja dla bezpieczeństwa – ludność powinna być zaznajomiona z metodami przeciwdziałania sytuacjom nadzwyczajnym i zasadami postępowania w momencie ich wystąpienia.
Ewakuacją t zarówno działania przeprowadzane na stosunkowo niewielką skalę (np. wyprowadzenie ludzi z pojedynczego budynku), jak również akcje stanowiące złożone przedsięwzięcie logistyczne (np. podczas powodzi lub działań wojennych).
Wyróżnia się dwa rodzaje ewakuacji: planową oraz doraźną.
W czasie ewakuacji istotne jest odpowiednie postępowanie, które należy dostosować do okoliczności zdarzenia. Zawsze natomiast należy postępować zgodnie z poleceniami odpowiednich służb.
W trakcie ewakuacji oraz w sytuacji zagrożenia ważne jest odpowiednie zaopatrywanie ludności w żywność oraz wodę.
Obejrzyj animację i przypomnij sobie instrukcję postępowania w czasie ewakuacji z budynku.
RgOtb0K5D621I1
Słowniczek
przemieszczenie się ludności, zwierząt i transport mienia z rejonów, w których występują zagrożenia, do miejsc bezpiecznych
planowanie i organizacja skomplikowanego przedsięwzięcia
sytuacja obejmująca duży obszar, wywołana działaniem sił natury, awariami technicznymi bądź innymi zdarzeniami, która może prowadzić do utraty zdrowia, życia ludzkiego lub wystąpienia szkody w mieniu albo środowisku
rejony i obszary, na których w rozpatrywanym aktualnie czasie nie występuje zagrożenia życia i zdrowia ludzi oraz zwierząt ani środowiska i mienia
nagły, niepohamowany, często nieuzasadniony strach ogarniający zwykle większą liczbę ludzi
polega na przemieszczeniu się ludności z rejonów, w których może wystąpić lub wystąpiło bezpośrednie zagrożenie życia i zdrowia, poza strefę zagrożenia – jest prowadzona przede wszystkim z wykorzystaniem własnych możliwości (transportowych, zakwaterowania itp.)
miejsce lub rejon, w którym występują zagrożenia życia lub zdrowia ludzi i zwierząt oraz środowiska i mienia, spowodowane przez naturalne katastrofy, awarie techniczne lub inne zagrożenia
obowiązki, które mogą być nałożone na obywateli polskich (pomiędzy 16. a 60. rokiem życia); polegają na wykonywaniu różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz przygotowania obrony państwa albo zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków
obowiązki, które w sytuacjach kryzysowych mogą być nałożone na urzędy i instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także na osoby fizyczne; polegają na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i innych rzeczy ruchomych na cele przygotowania obrony państwa
Zadania
Wskaż, które zdania są prawdziwe, a które – fałszywe.
Prawda | Fałsz | |
W przypadku, gdy samodzielne przyrządzanie posiłków będzie niemożliwe, zostaną zorganizowane punkty żywienia zbiorowego (np. w szkołach). | □ | □ |
Jeśli tymczasowe miejsca zakwaterowania będą posiadać sprzęt umożliwiający samodzielne przygotowanie posiłków, wówczas zaopatrzenie w żywność ograniczy się do dostaw podstawowych produktów żywnościowych przeznaczonych do samodzielnego przygotowania. | □ | □ |
Jeśli ewakuacja ludności do tymczasowych miejsc zakwaterowania będzie wymagała dłuższego transportu, to wówczas zostanie zorganizowane żywienie podczas podróży. | □ | □ |
Dostawy wody organizuje się zazwyczaj w wypadku zniszczenia, zanieczyszczenia bądź skażeń wykorzystywanych ujęć wodnych i studni. | □ | □ |
Wybierając artykuły żywnościowe, które mają stanowić zapas na wypadek zagrożenia, warto zwrócić uwagę na to, aby były one tłuste i ciężkostrawne, gdyż najważniejsze jest zapewnienie odpowiedniej ilości energii. | □ | □ |
W sytuacji kryzysowej zazwyczaj organizuje się dostawy wody w cysternach samochodowych oraz w przewoźnych zbiornikach, które raz na dobę dostarczają wodę poszkodowanej ludności. | □ | □ |
Rozwiąż krzyżówkę.
- Wyznaczona i oznakowana osoba, do której zadań należy m.in. komunikacja z ewakuowanymi, utrzymywanie dyscypliny oraz zarządzanie informacją.
- Rodzaj ewakuacji, polegający na przemieszczeniu ludności z miejsc zagrożonych zgodnie z wcześniej przygotowanym planem.
- Na zapasy żywności powinny składać się produkty wysokokaloryczne, nadające się do przechowywania przez dłuższy czas oraz …
- Główny zbiorowy objaw paniki, najczęściej gwałtowny i niekontrolowany.
- Nigdy nie należy zamykać drzwi na …, gdyż może to uniemożliwić wyjście z pomieszczenia lub budynku innym osobom, a także spowolni prace służb ratowniczych.
- Nie należy z niej korzystać w trakcie ewakuacji z budynku nawet wtedy, gdy przebywa się na wyższych piętrach.
- Rodzaj ewakuacji prowadzonej przede wszystkim z wykorzystaniem własnych możliwości (transportowych, zakwaterowania itp.).
- Środek masowego przekazu wykorzystywany m.in. do powiadamiania ludności o ewakuacji.
- Jest wykorzystywana podczas organizacji dostaw wody pitnej.
1 | ||||||||||||||
2 | ||||||||||||||
3 | ||||||||||||||
4 | ||||||||||||||
5 | ||||||||||||||
6 | ||||||||||||||
7 | ||||||||||||||
8 | ||||||||||||||
9 |